soybean price drops सध्या शेतीमालाच्या बाजारपेठेत विविध पिकांच्या दरांमध्ये स्थिरता आणि काही प्रमाणात चढउतार दिसून येत आहे. लग्नसराई आणि सण-उत्सवांच्या हंगामात काही पिकांना चांगला भाव मिळत असून, काही पिकांच्या दरांवर मात्र दबाव कायम आहे. या लेखात आपण सध्याच्या बाजारपेठेतील प्रमुख पिकांच्या दरांचा आढावा आणि पुढील काळातील संभाव्य प्रवृत्तींबद्दल सविस्तर माहिती घेऊया.
बेदाण्याच्या बाजारात तेजी कायम
सध्या बेदाण्याच्या दरात स्थिरता दिसून येत असून, लग्नसराई आणि विविध सण-उत्सवांमुळे दरात चांगली वाढ झाली आहे. यंदा द्राक्षांच्या उत्पादनावर अनिश्चित हवामानाचा प्रतिकूल परिणाम झाल्यामुळे बेदाणा उत्पादन कमी झाले आहे. या टंचाईमुळे बाजारात बेदाण्याचा पुरवठा मर्यादित आहे आणि त्यामुळेच त्याच्या दरात झालेली वाढ टिकून आहे.
सध्या नव्या बेदाण्याला प्रति किलो १०० ते २५० रुपये दरम्यान भाव मिळत आहे. हा दर मागील वर्षाच्या तुलनेत २०-२५% अधिक आहे. बेदाण्याच्या गुणवत्तेनुसार त्याचे दर ठरवले जात आहेत. उच्च प्रतीच्या बेदाण्याला अधिक मागणी असल्याने त्यांचे दर जास्त आहेत.
आगामी रमजान ईद आणि होळी सणांच्या पार्श्वभूमीवर देशभरातून बेदाण्याला मोठी मागणी असल्याने पुढील एक ते दीड महिने त्याच्या दरात फारशी घट होण्याची शक्यता नाही, असे बाजारातील तज्ज्ञांचे मत आहे. विशेषतः मिठाईविक्रेते आणि बेकरी उत्पादकांकडून मोठ्या प्रमाणात बेदाण्याची खरेदी होत असल्याने बाजारात तेजी कायम राहण्याची शक्यता आहे.
गव्हाच्या बाजारात स्थिरता
गव्हाच्या बाजारपेठेत मागील काही दिवसांपासून स्थिरता दिसून येत आहे. सरकारने खुल्या बाजारात गव्हाची विक्री सुरू केल्यामुळे त्याचा दरांवर नियंत्रण राहण्यास मदत झाली आहे. बाजारपेठेत किरकोळ दरवाढ होत असली तरी सरकारी हस्तक्षेपामुळे मोठी दरवाढ होण्यापासून आळा बसला आहे.
सध्या देशभरात गव्हाचा भाव सरासरी प्रति क्विंटल २,६०० ते २,८०० रुपयांच्या दरम्यान आहे. हा दर मागील दोन आठवड्यांपासून स्थिर आहे. काही प्रमुख बाजारांमध्ये प्रतिक्विंटल २,७०० ते २,७५० रुपये दरम्यान विक्री होत आहे. गव्हाच्या भावातील पूर्वीची नरमाई थांबली असली तरी पुढील काळात गव्हाची नवीन पिकाची आवक वाढल्यास दरांवर काहीसा दबाव येऊ शकतो.
बाजारातील अभ्यासकांच्या मते, पुढील दोन महिन्यांत गव्हाचे भाव सरकारी हमीभावाच्या आसपास म्हणजेच २,२७५ ते २,८०० रुपयांच्या दरम्यान राहण्याची शक्यता आहे. परंतु, आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील भावांचा देखील भारतीय बाजारपेठेवर परिणाम होऊ शकतो. जागतिक पातळीवर गव्हाच्या दरात वाढ झाल्यास देशांतर्गत बाजारातही दरवाढ होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
तुरीच्या दरावर दबाव कायम
तुरीच्या बाजारात सध्या आवक वाढली असून, त्यामुळे दरांवर दबाव निर्माण झाला आहे. राज्यात आणि देशभरात तुरीचे उत्पादन चांगले झाल्याने बाजारात आवक वाढली आहे. शेतकऱ्यांना त्यांच्या पिकाला योग्य मोबदला मिळावा यासाठी सरकारने यंदा तुरीसाठी ७,५५० रुपये प्रति क्विंटल हमीभाव जाहीर केला आहे.
परंतु प्रत्यक्षात बाजारात तुरीला प्रति क्विंटल ६,७०० ते ७,३०० रुपयांच्या दरम्यान विक्री होत आहे. हे दर हमीभावापेक्षा कमी असल्याने शेतकरी आणि शेती संघटनांनी नाराजी व्यक्त केली आहे. मात्र, सरकारकडून हमीभावाने खरेदी सुरू असल्याने बाजाराला काहीसा आधार मिळत आहे.
बाजारपेठ विश्लेषकांच्या मते, पुढील दीड ते दोन महिने तुरीची आवक चांगली राहणार असल्याने या काळात दर हमीभावाच्या आसपास राहण्याची शक्यता आहे. अशा परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी हमीभावाने खरेदी केंद्रांवर तुरीची विक्री करावी अशी शिफारस तज्ञ करत आहेत. शेतकऱ्यांनी तुरडाळीचे उत्पादन वाढविण्यासाठी प्रोत्साहन देण्याचे सरकारचे धोरण आहे, परंतु खुल्या बाजारात योग्य भाव मिळत नसल्याने अनेक शेतकरी अडचणीत आहेत.
सोयाबीन बाजारपेठेत स्थिरता
सोयाबीनच्या बाजारपेठेतही सध्या स्थिरता दिसून येत आहे. प्रक्रिया उद्योगांनी आज सोयाबीन खरेदीचे दर ४,२५० ते ४,३०० रुपये प्रति क्विंटल दरम्यान ठेवले आहेत. तर बाजार समित्यांमध्ये सोयाबीनला ३,७०० ते ४,००० रुपये दर मिळत आहे. सध्या बाजारात सोयाबीनची आवकही स्थिर असल्याने मोठे चढउतार दिसून येत नाहीत.
तेलबिया उत्पादनातील सोयाबीनचे महत्त्व लक्षात घेता, आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील दर आणि खाद्यतेलांच्या दरांवर सोयाबीनचे दर अवलंबून असतात. सध्या जागतिक बाजारपेठेत सोयाबीनच्या दरात काही प्रमाणात वाढ होत असल्याने, भारतीय बाजारपेठेतही त्याचा सकारात्मक परिणाम दिसू शकतो.
बाजार विश्लेषकांच्या मते, पुढील काही दिवसांत सोयाबीनच्या दरात काही प्रमाणात चढउतार होण्याची शक्यता आहे. परंतु, मोठी दरवाढ किंवा दरघट होण्याची शक्यता कमी आहे. सोयाबीन प्रक्रिया उद्योगांकडून सातत्यपूर्ण मागणी असल्याने बाजारात स्थिरता राहण्यास मदत होईल, असे तज्ज्ञांचे मत आहे.
कापसाच्या दरात सुधारणा
कापसाच्या बाजारपेठेत सध्या काहीशी सुधारणा दिसून येत आहे. मागील काही आठवड्यांपासून कापसाच्या दरात घट होत होती, परंतु आता दरात स्थिरता येत असून काही प्रमाणात वाढही दिसत आहे. सरासरी एक लाख गाठींच्या दरम्यान कापसाची आवक सुरू असून वस्त्रोद्योगांकडूनही चांगली मागणी असल्याने कापसाला काहीसा आधार मिळाला आहे.
सध्या कापसाला ७,००० ते ७,३०० रुपयांच्या दरम्यान बाजारभाव मिळत आहे. मागील आठवड्याच्या तुलनेत हे दर स्थिर ते किंचित वाढीव आहेत. कापूस उत्पादक राज्यांमध्ये हवामान स्थिती अनुकूल राहिल्याने उत्पादन चांगले होण्याची अपेक्षा आहे.
बाजारातील तज्ज्ञांच्या मते, मार्च महिन्यात कापसाची आवक आणखी कमी होण्याची शक्यता आहे, त्यामुळे दर टिकून राहण्याची किंवा किंचित वाढण्याची शक्यता आहे. अंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील कापसाच्या मागणीचा देखील भारतीय कापूस बाजारावर परिणाम होऊ शकतो. निर्यातीला चालना मिळाल्यास कापसाच्या दरात आणखी सुधारणा होण्याची शक्यता आहे.
शेतकऱ्यांसाठी सल्ला आणि पुढील दृष्टिकोन
सध्याच्या बाजारपेठ परिस्थितीचा विचार करता, शेतकऱ्यांनी पुढील काही बाबींचा विचार करणे महत्त्वाचे आहे:
१. बेदाणा उत्पादकांनी सध्याच्या तेजीचा फायदा घ्यावा आणि गुणवत्तापूर्ण उत्पादनावर भर द्यावा. चांगल्या प्रतीच्या बेदाण्याला अधिक मागणी असल्याने त्यातून अधिक फायदा मिळू शकतो.
२. गहू उत्पादकांनी बाजारातील स्थिरतेचा विचार करून, साठवणूक सुविधा असल्यास काही प्रमाणात साठा करावा आणि बाजारातील प्रवृत्तीनुसार विक्री करावी.
३. तूर उत्पादकांनी हमीभावाने खरेदी केंद्रांवर आपला माल विकण्याचा प्रयत्न करावा, जेणेकरून योग्य मोबदला मिळू शकेल.
४. सोयाबीन उत्पादकांनी स्थिर बाजारपेठेचा फायदा घेत, गुणवत्तेनुसार विक्री धोरण ठरवावे.
५. कापूस उत्पादकांनी दरातील सुधारणेचा विचार करता, थोडा धीर धरावा आणि दरात आणखी वाढ झाल्यास विक्री करण्याचा विचार करावा.
सध्याच्या बाजारपेठेत काही पिकांना स्थिर दर मिळत असले तरी काही पिकांच्या दरांमध्ये चढउतार दिसून येत आहेत. पुढील काही आठवड्यांत या सर्व पिकांच्या दरांमध्ये बदल होण्याची शक्यता असल्याने शेतकरी आणि व्यापाऱ्यांनी बाजाराच्या हालचालींवर सातत्याने लक्ष ठेवणे गरजेचे आहे.
सण-उत्सवांचा हंगाम आणि आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील प्रवृत्ती यांचा परिणाम भारतीय शेतीमाल बाजारपेठेवर होण्याची शक्यता आहे. शासकीय धोरणे आणि योजनांचा देखील बाजारभावांवर परिणाम होत असतो, त्यामुळे या सर्व घटकांचा एकत्रित विचार करून शेतकऱ्यांनी आपली विक्री धोरणे ठरवावीत.