predicts heavy rain महाराष्ट्रात हवामानात लवकरच बदल होण्याची शक्यता असून, प्रख्यात हवामान तज्ज्ञ पंजाबराव डख यांनी येत्या काही दिवसांतील हवामानाचा अंदाज वर्तवला आहे. त्यांच्या मते, राज्यात येत्या काळात दोन टप्प्यांत हवामानात बदल अपेक्षित आहे – पहिला टप्पा १५ ते १७ मार्चदरम्यान आणि दुसरा टप्पा २० मार्चनंतर. या बदलत्या हवामानाचा शेतकऱ्यांवर विशेष परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे शेतकरी बांधवांनी काळजी घेण्याची गरज आहे.
१५ ते १७ मार्च: ढगाळ वातावरण पण पावसाशिवाय
पंजाबराव डख यांच्या अंदाजानुसार, १५ मार्चपासून तीन दिवस म्हणजेच १५, १६ आणि १७ मार्च या तीन दिवसांत राज्यात ढगाळ वातावरण राहील. या कालावधीत आकाश दाटून येईल आणि सूर्यदर्शन दुर्मिळ होईल. अनेक ठिकाणी आभाळ ढगांनी व्यापलेले असेल. मात्र, महत्त्वाची बाब म्हणजे या कालावधीत पावसाची शक्यता नाही. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी घाबरून न जाता आपल्या दैनंदिन कामांचे नियोजन करावे.
“सध्याच्या हवामान अंदाजानुसार, १५ ते १७ मार्च या कालावधीत राज्यातील बहुतांश भागात पावसाची शक्यता नाही. केवळ ढगाळ वातावरण राहील. नागरिकांनी आणि विशेषतः शेतकरी बांधवांनी पावसाची चिंता न करता आपली कामे सुरू ठेवावीत,” असे पंजाबराव डख यांनी स्पष्ट केले आहे.
काही विशिष्ट भागांमध्ये मात्र हलक्या स्वरूपाचा पाऊस पडू शकतो. नागपूर, भंडारा, गोंदिया आणि तेलंगणाच्या सीमेलगतच्या काही भागांमध्ये हलक्या स्वरूपात पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. परंतु महाराष्ट्रातील इतर भागांमध्ये पावसाचा प्रभाव राहणार नाही. त्यामुळे या भागातील शेतकऱ्यांनी थोडी सावधगिरी बाळगावी, पण अतिरिक्त चिंता करण्याची गरज नाही.
२० मार्चनंतर: अवकाळी पावसाचा इशारा
मार्च महिन्याच्या मध्यावधीनंतर, विशेषतः २० मार्चनंतर मात्र राज्यातील हवामानात मोठा बदल होण्याची शक्यता आहे. या काळात अवकाळी पावसाचा इशारा देण्यात आला आहे. पंजाबराव डख यांच्या मते, या कालावधीत राज्यातील अनेक भागांत मध्यम ते जोरदार स्वरूपाचा पाऊस पडू शकतो. त्याचबरोबर वादळी वाऱ्यांचीही शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
“२० मार्चनंतर राज्यातील हवामानामध्ये मोठा बदल अपेक्षित आहे. या काळात अवकाळी पावसाची शक्यता असून, वादळी वारेही वाहू शकतात. काही ठिकाणी विजांच्या कडकडाटासह पाऊस पडण्याची शक्यताही नाकारता येत नाही,” असे पंजाबराव डख यांनी सांगितले.
शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचे सल्ले
या बदलत्या हवामानाचा विचार करता, पंजाबराव डख यांनी शेतकऱ्यांसाठी काही महत्त्वाचे सल्ले दिले आहेत:
१. पिकांची लवकर काढणी करावी:
- कांदा पिकाची काढणी २० मार्चपूर्वी पूर्ण करावी. तयार झालेला कांदा लवकरात लवकर काढून घ्यावा.
- हरभरा पिकाची काढणी त्वरित पूर्ण करावी. जे हरभरा पिक काढणीयोग्य झाले आहे, त्याची काढणी लवकरात लवकर करावी.
- गहू पिकाची काढणी शक्य असल्यास २० मार्चपूर्वी पूर्ण करावी.
२. काढलेल्या पिकांचे योग्य व्यवस्थापन:
- काढलेली पिके सुरक्षित ठिकाणी साठवावीत.
- शक्य असल्यास, काढलेली पिके प्लास्टिकच्या तिरपालाने झाकून ठेवावीत.
- कांद्याची काढणी केल्यानंतर त्याची योग्य प्रक्रिया करून ठेवावी.
३. फळबागांसाठी उपाययोजना:
- फळबागांमध्ये २० मार्चनंतर होणाऱ्या अवकाळी पावसामुळे फळांचे नुकसान होऊ शकते.
- आंबा, द्राक्ष, डाळिंब, केळी इत्यादी फळबागांसाठी विशेष काळजी घ्यावी.
- वादळी वाऱ्यांपासून फळबागांचे संरक्षण करण्यासाठी वाऱ्याच्या दिशेने आधार द्यावा.
४. भाजीपाला पिकांसाठी उपाययोजना:
- टोमॅटो, मिरची, वांगी, कोबी, फुलकोबी इत्यादी भाजीपाला पिकांची काढणी वेळेत करावी.
- नवीन लागवड पुढे ढकलावी.
- लागवड केलेल्या भाजीपाला पिकांना आधार द्यावा.
शेतकऱ्यांनी कोणती सावधगिरी बाळगावी?
बदलत्या हवामानाच्या पार्श्वभूमीवर शेतकऱ्यांनी पुढील सावधगिरी बाळगणे गरजेचे आहे:
१. वेळेचे नियोजन:
- अवकाळी पावसाचा अंदाज लक्षात घेऊन शेतीकामांचे नियोजन करावे.
- पिकांची काढणी, मळणी, वाहतूक याची वेळेत आखणी करावी.
२. पिकांचे संरक्षण:
- काढलेली पिके खुल्या जागेत न ठेवता सुरक्षित ठिकाणी साठवावीत.
- धान्य पिकांना योग्य प्रक्रिया करून ठेवावे.
- कापूस, सोयाबीन अशा पिकांची योग्य जागी साठवणूक करावी.
३. बागा आणि शेतांचे संरक्षण:
- फळबागा, भाजीपाला पिके यांचे वादळी वारा आणि अवकाळी पावसापासून संरक्षण करण्यासाठी उपाययोजना कराव्यात.
- शेतात पाणी साचू नये यासाठी पाण्याचा निचरा होण्याची व्यवस्था करावी.
४. हवामान अंदाजाकडे लक्ष ठेवावे:
- शेतकऱ्यांनी दररोज हवामानाचा अंदाज जाणून घ्यावा.
- स्थानिक प्रशासनाच्या सूचनांचे पालन करावे.
पुढील काळातील तयारी
पंजाबराव डख यांनी पुढील काळासाठीही काही महत्त्वाचे सल्ले दिले आहेत:
“२० मार्चनंतर होणारा अवकाळी पाऊस केवळ काही दिवसांपुरता मर्यादित राहील, असे अपेक्षित आहे. त्यानंतर एप्रिल महिन्यात उष्णतेचे प्रमाण वाढेल. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी दीर्घकालीन नियोजन करावे,” असे ते म्हणाले.
शेतकऱ्यांनी उन्हाळ्यातील पिकांसाठी पाणी व्यवस्थापनाचे नियोजन आतापासूनच करावे. सिंचनासाठी पाण्याची उपलब्धता, पाण्याचा काटकसरीने वापर, ठिबक सिंचन, तुषार सिंचन यांचा वापर करण्याचा सल्लाही त्यांनी दिला आहे.
पंजाबराव डख यांनी केलेल्या हवामान अंदाजानुसार, येत्या काळात राज्यातील हवामानात महत्त्वपूर्ण बदल अपेक्षित आहेत. १५ ते १७ मार्च या कालावधीत ढगाळ वातावरण असेल, पण पावसाची विशेष चिंता नाही. मात्र, २० मार्चनंतर अवकाळी पावसाची शक्यता असल्याने शेतकऱ्यांनी विशेष काळजी घ्यावी.
शेतकऱ्यांनी पिकांची काढणी वेळेत पूर्ण करावी, काढलेल्या पिकांचे योग्य व्यवस्थापन करावे आणि पुढील हंगामासाठी आवश्यक तयारी करावी. हवामानातील बदलाचा विचार करता, शेतकऱ्यांनी तयारी ठेवणे आणि योग्य ती खबरदारी घेणे गरजेचे आहे. अवकाळी पावसापासून होणारे नुकसान टाळण्यासाठी योग्य त्या उपाययोजना केल्यास, शेतकऱ्यांचे नुकसान कमी होण्यास मदत होईल.
पंजाबराव डख यांच्या मते, कोणत्याही परिस्थितीत घाबरून न जाता, शेतकऱ्यांनी अचूक माहितीवर आधारित निर्णय घेणे महत्त्वाचे आहे. त्यासाठी अधिकृत माध्यमांतून मिळणारी हवामानाची माहिती नियमितपणे जाणून घ्यावी आणि त्यानुसार शेतीच्या कामांचे नियोजन करावे.