10 Rupees And 20 Rupees Coin भारतात चलनी नोटा आणि नाणी दोन्हींचा वापर केला जातो. अलीकडेच ₹10 आणि ₹20 च्या नाण्यांबाबत सरकारने एक महत्त्वपूर्ण मार्गदर्शक तत्त्वे जारी केली आहेत, ज्यामुळे लोकांमध्ये खळबळ माजली आहे. अफवा पसरली होती की ही नाणी लवकरच बाजारातून अदृश्य होतील, परंतु वास्तविकता वेगळी आहे! चला, संपूर्ण माहिती जाणून घेऊया.
₹10 च्या नाण्यांबद्दल सत्य काय आहे?
नोटबंदीच्या काळात ₹10 ची नाणी बंद करण्यात आली होती, परंतु नंतर ती पुन्हा चलनात आणण्यात आली. तथापि, अलीकडेच सोशल मीडियावर ही बातमी वेगाने व्हायरल होत होती की सरकार आणि RBI ही नाणी बंद करणार आहेत.
परंतु सरकारने या अफवांचे पूर्णपणे खंडन केले आहे. वित्त मंत्रालयाने स्पष्ट केले आहे की ₹10 ची नाणी पूर्णपणे वैध आहेत आणि बाजारात त्यांचा वापर केला जाऊ शकतो. त्यामुळे जर तुमच्याकडे ₹10 ची नाणी असतील तर घाबरण्याचे कारण नाही!
₹20 चे नाणे – कधी लाँच झाले आणि त्याची वैशिष्ट्ये काय आहेत?
₹20 चे नाणे प्रथमच 2020 मध्ये जारी करण्यात आले होते. हे इतर नाण्यांच्या तुलनेत वेगळ्या डिझाईनमध्ये आणि मोठ्या आकारात येते. याचे वजन थोडे जास्त आहे, ज्यामुळे ते सहजपणे ओळखता येते.
₹20 च्या नाण्याची वैशिष्ट्ये
- वजन: 8.54 ग्रॅम
- व्यास: 27 मिमी
- बाहेरची रिंग: निकल-सिल्व्हर
- मधला भाग: निकल-ब्रास
- डिझाईन: समोर अशोक स्तंभाचा सिंह आणि खाली ‘सत्यमेव जयते’ कोरलेले आहे
- भाषा: नाण्याच्या किनाऱ्यांवर मराठीत ‘भारत’ आणि इंग्रजीत ‘INDIA’ लिहिलेले आहे
काही दिवसांपासून सोशल मीडियावर अशी अफवा पसरली होती की ₹20 चे नाणेही बंद केले जात आहे. परंतु सरकार आणि वित्त मंत्रालयाने हे चुकीचे असल्याचे सांगत स्पष्ट केले आहे की हे नाणे पूर्णपणे वैध आहे आणि बाजारात सुरळीतपणे चालू आहे.
वित्त मंत्रालयाची मोठी घोषणा
सरकारने स्पष्टीकरण देण्यासाठी वित्त मंत्रालयाकडून एक अधिकृत निवेदन जारी केले.
- ₹10 च्या 79,502 लाख नाणी सध्या बाजारात आहेत.
- यांची एकूण किंमत ₹7,950 कोटी आहे.
- ₹10 आणि ₹20 च्या नोटांची छपाई देखील सुरू आहे.
याचा अर्थ असा आहे की या नाण्यांची कोणतीही कमतरता नाही आणि त्यांच्या बंद होण्याच्या बातम्या केवळ अफवा आहेत.
₹10 आणि ₹20 ची नाणी दुकानदार घेत नाहीत का?
अलीकडच्या काळात अनेक लोकांनी तक्रार केली की दुकानदार आणि छोटे व्यापारी ₹10 आणि ₹20 ची नाणी स्वीकारण्यास नकार देत आहेत. हे यामुळे होत आहे की सोशल मीडियावर चुकीच्या बातम्या पसरल्या आहेत, ज्यामुळे लोक गोंधळात पडले आहेत.
परंतु सरकार आणि RBI ने यावर स्पष्टपणे म्हटले आहे की ही नाणी पूर्णपणे वैध आहेत आणि कोणीही ती स्वीकारण्यास नकार देऊ शकत नाही. जर कोणताही दुकानदार किंवा व्यापारी ही नाणी स्वीकारण्यास नकार देत असेल, तर याबद्दल तक्रार नोंदवता येऊ शकते.
अफवांचा प्रभाव आणि सामान्य जनतेवरील परिणाम
या अफवांमुळे सामान्य नागरिकांमध्ये मोठ्या प्रमाणावर गोंधळ निर्माण झाला आहे. विशेषत: ग्रामीण भागात, जिथे अनेकांना अद्ययावत माहिती मिळण्यात अडचणी येतात, तिथे असे गैरसमज अधिक प्रमाणात पसरले आहेत. अनेक लोकांनी आपल्या ₹10 आणि ₹20 च्या नाण्यांची घाईने देवाणघेवाण करण्यास सुरुवात केली, ज्यामुळे काही ठिकाणी या नाण्यांची कृत्रिम टंचाई निर्माण झाली.
बँकांनी देखील स्पष्ट केले आहे की त्यांना या नाण्यांच्या वैधतेबद्दल अनेक चौकशी प्राप्त झाल्या आहेत. ग्राहकांच्या शंका दूर करण्यासाठी बँकांनी विशेष माहिती पत्रिका तयार केल्या आहेत आणि आपल्या कर्मचाऱ्यांना योग्य मार्गदर्शन दिले आहे.
डिजिटल व्यवहारांवर परिणाम
रोखीचे व्यवहार घटत असताना, या अफवांमुळे काही लोकांनी डिजिटल पेमेंट पद्धतींकडे वळण्यास प्राधान्य दिले आहे. UPI, नेटबँकिंग आणि मोबाइल वॉलेट्सचा वापर यामुळे वाढला आहे. तथापि, ग्रामीण भागात आणि अर्धशहरी क्षेत्रांमध्ये, जिथे डिजिटल साक्षरता कमी आहे, तिथे रोख रकमेवरील अवलंबित्व अजूनही जास्त आहे. त्यामुळे अशा भागांमध्ये या अफवांचा नकारात्मक प्रभाव अधिक जाणवतो.
सरकारी उपाययोजना
अशा अफवांचा सामना करण्यासाठी, सरकारने विविध माध्यमांद्वारे जनजागृती मोहीम सुरू केली आहे:
- प्रसारमाध्यमे जागृती: वृत्तपत्रे, रेडिओ आणि टेलिव्हिजनद्वारे सत्य माहिती पसरवली जात आहे.
- सोशल मीडिया कॅम्पेन: फेसबुक, ट्विटर आणि व्हॉट्सअॅपवर अधिकृत माहितीचा प्रसार केला जात आहे.
- ग्रामीण जागृती: ग्रामपंचायत आणि स्थानिक प्रशासनाद्वारे गावागावांत माहिती पोहोचवली जात आहे.
- बँकिंग चॅनेल्स: सर्व बँकांना आपल्या शाखांमध्ये स्पष्ट सूचना प्रदर्शित करण्यास सांगितले आहे.
₹10 आणि ₹20 च्या नाण्या आणि नोटांचे भविष्य
सरकारच्या भूमिकेनुसार, ₹10 आणि ₹20 च्या नाण्या आणि नोटा दोन्हीही पुढील काळात चलनात राहणार आहेत. डिजिटल व्यवहारांना प्रोत्साहन देत असताना, रोख रक्कम अजूनही भारतीय अर्थव्यवस्थेचा महत्त्वाचा भाग आहे. कमी मूल्याच्या नोटा आणि नाण्या दैनंदिन किरकोळ व्यवहारांसाठी अत्यंत महत्त्वाच्या आहेत, विशेषतः ग्रामीण भागात आणि असंघटित क्षेत्रात.
₹10 आणि ₹20 च्या नाण्या बंद केल्या जातील का?
सध्या सरकारकडून असे कोणतेही संकेत मिळालेले नाहीत की ही नाणी बंद केली जातील. वित्त मंत्रालय आणि RBI दोघांनीही हे स्पष्ट केले आहे की ही नाणी पुढेही चालू राहतील.
परंतु अफवा वारंवार पसरतात, आणि लोक त्यांवर सहजपणे विश्वास ठेवतात. त्यामुळे जर तुम्हाला कोणत्याही नाण्या किंवा नोटेबद्दल शंका असेल, तर नेहमी अधिकृत स्रोतांकडून माहिती घ्या आणि सोशल मीडियावरील प्रत्येक गोष्टीवर विश्वास ठेवू नका.
नागरिकांसाठी सूचना
जर तुमच्याकडे ₹10 आणि ₹20 ची नाणी असतील, तर निश्चिंत रहा! ही नाणी पूर्णपणे वैध आहेत आणि सरकारने पुष्टी केली आहे की त्यांचे बाजारात चलन सुरू राहील.
जर कोणताही दुकानदार किंवा व्यापारी ही नाणी स्वीकारण्यास नकार देत असेल, तर त्यांना सरकार आणि RBI च्या निवेदनाबद्दल माहिती द्या. पुढच्या वेळी जेव्हा कोणी म्हणेल की ₹10 आणि ₹20 ची नाणी बंद होत आहेत, तेव्हा त्यांना ही बातमी दाखवा आणि योग्य माहिती द्या.
अफवा आणि गैरसमज नेहमीच नकारात्मक परिणाम निर्माण करतात. नागरिक म्हणून, आपली जबाबदारी आहे की आपण अधिकृत स्रोतांकडून योग्य माहिती घ्यावी आणि इतरांनाही तीच माहिती पोहोचवावी. ₹10 आणि ₹20 च्या नाण्यांबद्दलच्या अफवा पूर्णपणे खोट्या आहेत आणि या नाण्या पूर्णपणे वैध आहेत. सरकार आणि RBI दोघेही या बाबतीत स्पष्ट आहेत.
जागतिक स्तरावर डिजिटल पेमेंट पद्धतींचा वापर वाढत असताना, रोख रक्कम आणि नाणीही आपल्या अर्थव्यवस्थेचा महत्त्वाचा भाग म्हणून राहतील. सत्य माहिती घ्या, गैरसमज दूर करा आणि चुकीच्या माहितीच्या प्रसाराला आळा घाला.