Post Office scheme आर्थिक सुरक्षिततेसाठी नियोजन करणे आजच्या काळात अत्यंत महत्त्वाचे आहे. अनेक लोक आपल्या भविष्यासाठी वेगवेगळ्या गुंतवणूक पर्यायांचा विचार करतात. काही जण शेअर बाजारात पैसे गुंतवतात, तर काही म्युच्युअल फंड, बँकेच्या मुदत ठेवी किंवा इतर गुंतवणूक माध्यमांकडे वळतात.
मात्र, अशा अनिश्चित आर्थिक वातावरणात सुरक्षित आणि विश्वासार्ह गुंतवणूक शोधणे महत्त्वाचे ठरते. अशावेळी पोस्ट ऑफिसची आवर्ती ठेव (रिकरिंग डिपॉझिट) योजना एक आकर्षक पर्याय म्हणून समोर येते. या योजनेच्या माध्यमातून तुम्ही दरमहा फक्त १०,००० रुपये गुंतवून पाच वर्षांनंतर जवळपास ७ लाख रुपयांपर्यंत रक्कम मिळवू शकता.
शेअर बाजारातील अनिश्चितता आणि सुरक्षित गुंतवणुकीची गरज
सध्याच्या आर्थिक परिस्थितीचा विचार केल्यास, गेल्या काही महिन्यांपासून शेअर बाजारात मोठी अस्थिरता दिसून येत आहे. विशेषतः सप्टेंबर २०२४ पासून भारतीय शेअर बाजारात मोठ्या घसरणी पाहायला मिळत आहेत. परदेशी गुंतवणूकदारांकडून मोठ्या प्रमाणात होत असलेली विक्री हे यामागील प्रमुख कारण आहे. या अस्थिरतेमुळे अनेक छोटे आणि मध्यम गुंतवणूकदारांना मोठा तोटा सहन करावा लागत आहे. अशा परिस्थितीत, जनसामान्यांमध्ये सुरक्षित आणि स्थिर परतावा देणाऱ्या गुंतवणूक पर्यायांबद्दल आकर्षण वाढत आहे.
पोस्ट ऑफिस आवर्ती ठेव योजना – आर्थिक सुरक्षेचा विश्वासार्ह मार्ग
पोस्ट ऑफिसच्या आवर्ती ठेव योजनेचा मूळ उद्देश लोकांना नियमित बचतीस प्रोत्साहित करणे आहे. या योजनेंतर्गत, गुंतवणूकदाराला दरमहा एक निश्चित रक्कम जमा करावी लागते. सध्या या योजनेत ६.७% वार्षिक व्याजदर मिळतो, जो अनेक बँकांच्या मुदत ठेवींच्या व्याजदरांपेक्षा अधिक आकर्षक आहे. विशेष म्हणजे, या योजनेत गुंतवणुकीसाठी किमान मर्यादा केवळ १०० रुपये इतकी कमी आहे. त्यामुळे लहान बचत करणाऱ्या व्यक्तींसाठीही ही योजना परवडणारी ठरते. तसेच यात कमाल गुंतवणुकीवर कोणतीही मर्यादा नाही, म्हणजेच आपल्या आर्थिक क्षमतेनुसार मोठी रक्कमही गुंतवता येते.
योजनेचे प्रमुख वैशिष्ट्ये आणि फायदे
१. आकर्षक व्याजदर
पोस्ट ऑफिस आवर्ती ठेव योजनेत सध्या ६.७% वार्षिक व्याजदर मिळतो. हा दर बँकांच्या बचत खात्यांपेक्षा आणि अनेक मुदत ठेवींपेक्षाही जास्त आहे.
२. लवचिक गुंतवणूक पर्याय
या योजनेत १०० रुपयांपासून सुरुवात करता येते आणि त्यानंतर १०० च्या पटीत (१००, २००, ५००, १०००, इ.) किंवा कोणत्याही रकमेने गुंतवणूक करता येते. कमाल मर्यादा नसल्याने, तुम्ही तुमच्या आर्थिक क्षमतेनुसार गुंतवणूक करू शकता.
३. चक्रवाढ व्याजाचा फायदा
या योजनेत व्याज चक्रवाढ पद्धतीने गणना केले जाते. त्यामुळे कालांतराने परताव्याचे प्रमाण वाढत जाते. अर्थात, जितकी जास्त मुदत, तितका अधिक परतावा मिळतो.
४. सरकारी सुरक्षितता
पोस्ट ऑफिस योजना केंद्र सरकारद्वारे प्रायोजित असल्याने, त्यात गुंतवणुकीची सुरक्षितता सर्वाधिक आहे. बाजारातील चढ-उतारांचा परिणाम या योजनेवर होत नाही.
५. कर लाभ
या योजनेत गुंतवणूक करून आयकर कायद्याच्या कलम ८०सी अंतर्गत कर सवलतींचा लाभ घेता येतो. यामुळे सरकारी सुरक्षिततेबरोबरच कर बचतीचाही फायदा मिळतो.
दरमहा १०,००० रुपये गुंतवणुकीचा परतावा
आता आपण पाहू की दरमहा १०,००० रुपये या योजनेत पाच वर्षांसाठी गुंतवले तर किती रक्कम मिळू शकते. जर एखादी व्यक्ती दरमहा १०,००० रुपये पाच वर्षांसाठी (म्हणजेच ६० महिने) जमा करत असेल, तर त्याची एकूण गुंतवणूक ६,००,००० रुपये (१०,००० x ६० = ६,००,०००) होईल. या रकमेवर ६.७% वार्षिक चक्रवाढ व्याजदराने, मुदत पूर्ण झाल्यावर त्याला एकूण ७,१३,६५९ रुपये मिळतील. म्हणजेच, त्याला व्याजाच्या स्वरूपात १,१३,६५९ रुपये अतिरिक्त मिळतील. ही रक्कम त्याच्या एकूण गुंतवणुकीच्या जवळपास १९% अतिरिक्त आहे.
कोणासाठी योग्य आहे ही योजना?
१. मध्यमवर्गीय आणि नियमित उत्पन्न असणारे लोक
नियमित पगार मिळणाऱ्या व्यक्तींसाठी ही योजना आदर्श आहे. दरमहा एक निश्चित रक्कम बाजूला काढून ते या योजनेत गुंतवू शकतात.
२. दीर्घकालीन आर्थिक उद्दिष्टे असणारे लोक
मुलांच्या शिक्षण, लग्न, गृहकर्ज किंवा निवृत्तीनंतरचे जीवन यासारख्या दीर्घकालीन आर्थिक उद्दिष्टांसाठी बचत करणाऱ्या व्यक्तींसाठी ही योजना उपयुक्त आहे.
३. सुरक्षित गुंतवणूक शोधणारे लोक
जे लोक बाजारातील अनिश्चितता टाळून सुरक्षित आणि निश्चित परतावा मिळवू इच्छितात, त्यांच्यासाठी ही योजना योग्य आहे.
४. प्रारंभिक गुंतवणूकदार
आर्थिक बाजारात नवीन असणाऱ्या आणि गुंतवणुकीची सुरुवात करू इच्छिणाऱ्या व्यक्तींसाठी सोपा आणि सुरक्षित पर्याय म्हणून ही योजना महत्त्वाची ठरते.
योजनेत सहभागी होण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रे आणि प्रक्रिया
पोस्ट ऑफिसच्या आवर्ती ठेव योजनेत गुंतवणूक करण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
१. ओळखपत्र – आधार कार्ड, पॅन कार्ड, मतदान ओळखपत्र, पासपोर्ट यांपैकी कोणतेही एक. २. पत्त्याचा पुरावा – वीज बिल, टेलिफोन बिल, पासपोर्ट, आधार कार्ड इत्यादी. ३. अलीकडील पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र – एक किंवा दोन. ४. मोबाईल नंबर आणि ईमेल आयडी – खात्याच्या अपडेट्ससाठी.
खाते उघडण्याची प्रक्रिया:
१. नजीकच्या पोस्ट ऑफिसला भेट द्या. २. आवर्ती ठेव खाते उघडण्यासाठी अर्ज फॉर्म भरा. ३. आवश्यक कागदपत्रे जोडा. ४. प्रारंभिक ठेव रक्कम जमा करा (किमान १०० रुपये किंवा त्यापेक्षा जास्त). ५. खाते क्रमांक आणि पासबुक प्राप्त करा.
महत्त्वाचे नियम आणि अटी
१. मुदत कालावधी: आवर्ती ठेव खाते ५ वर्षांसाठी उघडले जाते. मात्र, आवश्यकता असल्यास हा कालावधी आणखी ५ वर्षांसाठी वाढवता येतो.
२. हप्ते भरणे: दरमहा ठराविक दिवशी हप्ता भरणे आवश्यक आहे. उशिरा भरल्यास त्यावर दंड आकारला जातो.
३. मध्यतंरी पैसे काढणे: आवर्ती ठेव योजनेत गुंतवलेले पैसे मुदतपूर्व काढल्यास, काही अटींवर ते शक्य आहे, मात्र त्यावर काही शुल्क आकारले जाते.