big fluctuation in gold prices गेल्या काही महिन्यांमध्ये सोने आणि चांदीच्या किंमतींमध्ये लक्षणीय चढउतार पाहायला मिळाले आहेत. विशेषतः सोन्याच्या दरात उल्लेखनीय वाढ झाल्यानंतर आता काही दिवसांपासून त्यात घसरण दिसत आहे. अशा परिस्थितीत गुंतवणूकदार आणि सामान्य ग्राहकांच्या मनात एकच प्रश्न आहे – “सध्याच्या परिस्थितीत सोन्यात गुंतवणूक करणे किती फायदेशीर ठरेल?”
आजच्या बाजारपेठेत MCX वर सोन्याच्या किमतीत उल्लेखनीय घट नोंदवली गेली आहे. काही दिवसांपूर्वी 10 ग्रॅम सोन्याचा भाव 89,796 रुपये या ऐतिहासिक उच्चांकावर पोहोचला होता. मात्र, नंतरच्या काळात प्रॉफिट बुकिंगच्या दबावामुळे सोन्याच्या भावात सुमारे 2000 रुपयांची घसरण झाली आहे. सध्या MCX वर 10 ग्रॅम सोन्याची किंमत 87,785 रुपये इतकी आहे.
वर्षभरातील कामगिरी
जर आपण मागील वर्षभरातील सोन्याच्या कामगिरीकडे पाहिले, तर अनेक महत्त्वपूर्ण निरीक्षणे समोर येतात:
- गेल्या काही महिन्यांत भारतीय बाजारपेठेत सोन्याने 14 टक्क्यांची तेजी नोंदवली आहे.
- जागतिक बाजारात देखील यंदा सोन्याच्या किमतीत 15 टक्क्यांची वाढ दिसून आली आहे.
- फेब्रुवारी ते मार्च 2025 या काळात सोन्याच्या किमतीत सातत्याने वाढ होत असल्याचे दिसून आले.
- मार्च 2025 मध्ये सोन्याने नवीन उच्चांक गाठला.
या सगळ्या आकडेवारीवरून एक गोष्ट स्पष्ट होते की, दीर्घकालीन दृष्टिकोनातून सोन्याने गुंतवणूकदारांना उत्तम परतावा दिला आहे.
सोन्याच्या दरातील वाढीमागील कारणे
सोन्याच्या किमतीत होणारी वाढ ही अनेक कारणांमुळे होत असते. तज्ज्ञांच्या मते सोन्याच्या दरात वाढ होण्यामागील प्रमुख कारणे खालीलप्रमाणे आहेत:
1. जागतिक भू-राजकीय तणाव
गाझा आणि मध्यपूर्वेतील सतत वाढत जाणारा तणाव हे सोन्याच्या किमतीत वाढ होण्याचे एक महत्त्वाचे कारण ठरले आहे. अशा युद्धजन्य परिस्थितीमध्ये गुंतवणूकदार सुरक्षित गुंतवणुकीच्या (Safe Haven Investment) शोधात असतात, आणि परंपरागतरित्या सोने हा त्यांचा प्रथम पसंती असलेला पर्याय असतो.
2. अमेरिकी अर्थव्यवस्थेची स्थिती
अमेरिकेतील महागाई आणि मंदीची शक्यता हे देखील सोन्याच्या किमतीवर परिणाम करणारे महत्त्वाचे घटक आहेत. अमेरिकन फेडरल रिझर्व्हच्या धोरणांमुळे महागाई वाढण्याची शक्यता आहे, ज्यामुळे सोन्याची मागणी वाढते. जेव्हा अर्थव्यवस्थेत अनिश्चितता वाढते, तेव्हा गुंतवणूकदार आपली संपत्ती सुरक्षित ठेवण्यासाठी सोन्याकडे वळतात.
3. डॉलरचे अवमूल्यन
जागतिक बाजारपेठेत अमेरिकी डॉलरचे मूल्य कमी झाल्यास सोन्याच्या किमतीत वाढ होते. डॉलर निर्देशांकात (US Dollar Index) घसरण झाल्यास, विशेषत: भारतासारख्या देशांमध्ये सोन्याच्या किमती वाढतात. कारण डॉलर कमजोर झाल्यास गुंतवणूकदार सोन्यासारख्या मौल्यवान धातूंकडे आकर्षित होतात.
4. केंद्रीय बँकांची खरेदी
जागतिक स्तरावर अनेक देशांच्या केंद्रीय बँका सोन्याची मोठ्या प्रमाणावर खरेदी करताना दिसत आहेत. विशेषतः चीन, रशिया आणि तुर्की सारख्या देशांच्या केंद्रीय बँकांनी त्यांच्या राखीव निधीमध्ये सोन्याचे प्रमाण वाढवले आहे. ही वाढती मागणी सोन्याच्या किमतीवर सकारात्मक परिणाम करते.
सध्याची बाजारपेठ आणि भविष्यातील शक्यता
सध्याच्या परिस्थितीत सोन्याच्या भावात 2000 रुपयांची घसरण झाली असली तरी, तज्ज्ञांच्या मते ही केवळ तात्पुरती स्थिती असू शकते. त्यांच्या मतानुसार, 88,000 रुपयांची पातळी सोन्यासाठी अत्यंत महत्त्वाची मानली जाते.
- जर सोन्याचा भाव 88,000 रुपयांच्या पातळीवर स्थिर राहिला आणि त्यानंतर वाढला, तर तो नवीन उच्चांक गाठू शकतो.
- दुसरीकडे, जर भारतीय रुपया अमेरिकी डॉलरच्या तुलनेत आणखी मजबूत झाला, तर सोन्याच्या किमतीत आणखी घसरण होण्याची शक्यता आहे.
SS Wealth Street चे संस्थापक सुगंधा सचदेवा यांच्या मते, “सोन्याच्या वाढीमागे सुरक्षित गुंतवणूक आणि जागतिक अस्थिरता हे प्रमुख घटक आहेत. डॉलर निर्देशांक कमी होत असल्यामुळे सोन्याच्या किमतीत वाढ होत आहे.”
गुंतवणूकदारांसाठी संधी आणि धोके
संधी:
- दीर्घकालीन गुंतवणूक: ऐतिहासिकदृष्ट्या, सोने हे दीर्घकालीन गुंतवणुकीसाठी उत्तम माध्यम म्हणून सिद्ध झाले आहे. महागाईपासून संरक्षण मिळवण्यासाठी आणि संपत्तीचे विविधीकरण करण्यासाठी सोन्याची गुंतवणूक फायदेशीर ठरू शकते.
- सध्याच्या घसरलेल्या किमती: 2000 रुपयांची घसरण झाल्यामुळे सध्याची वेळ खरेदीसाठी अनुकूल असू शकते. विशेषत: त्या गुंतवणूकदारांसाठी जे दीर्घकाळासाठी सोन्यात गुंतवणूक करू इच्छितात.
- भू-राजकीय अस्थिरता: जागतिक राजकारणातील वाढता तणाव हा सोन्याच्या किमतीत वाढ होण्यास कारणीभूत ठरू शकतो, ज्यामुळे सध्याची खरेदी भविष्यात फायदेशीर ठरू शकते.
धोके:
- अल्पकालीन अस्थिरता: अल्पकालीन गुंतवणूकदारांसाठी सोन्याच्या किमतीतील चढउतार धोकादायक ठरू शकतो. त्यामुळे अल्पकालीन नफ्याच्या अपेक्षेने सोन्यात गुंतवणूक करणे धोक्याचे ठरू शकते.
- रुपयाचे मूल्य: भारतीय रुपया मजबूत होत असल्यास, सोन्याच्या किमतीत आणखी घसरण होऊ शकते. यामुळे अल्पकालीन गुंतवणूकदारांनी सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.
- व्याजदरातील वाढ: जर केंद्रीय बँकांनी व्याजदरात वाढ केल्यास, सोन्यासारख्या मौल्यवान धातूंऐवजी गुंतवणूकदार उच्च व्याज देणाऱ्या ठेवींकडे आकर्षित होऊ शकतात.
गुंतवणूकीसंबंधी शिफारसी
तज्ज्ञांच्या मतानुसार, गुंतवणूकदारांनी त्यांच्या गुंतवणूक कालावधीनुसार सोन्यात गुंतवणूक करण्याबाबत निर्णय घ्यावा:
- दीर्घकालीन गुंतवणूकदारांसाठी (3-5 वर्षांपेक्षा जास्त): सध्याची घसरण ही दीर्घकालीन गुंतवणूकदारांसाठी चांगली संधी मानली जाते. त्यांनी आपल्या पोर्टफोलिओमध्ये 10-15% हिस्सा सोन्यात गुंतवणूक करण्याचा विचार करावा.
- मध्यम-कालावधीच्या गुंतवणूकदारांसाठी (1-3 वर्षे): तज्ज्ञांचा सल्ला आहे की या कालावधीत गुंतवणूक करणाऱ्यांनी सावधगिरी बाळगावी आणि टप्प्या-टप्प्याने खरेदी करावी. म्हणजेच एकदम मोठी रक्कम गुंतवण्याऐवजी, छोट्या-छोट्या रकमा नियमित अंतराने गुंतवाव्यात.
- अल्पकालीन गुंतवणूकदारांसाठी (1 वर्षापेक्षा कमी): अल्पकालीन गुंतवणूकदारांनी सध्या प्रतीक्षा करावी आणि बाजारातील घडामोडींचा अभ्यास करून नंतर निर्णय घ्यावा. विशेषत: जर त्यांचा उद्देश लवकर नफा मिळवणे हा असेल तर, सोन्याऐवजी इतर गुंतवणूक पर्यायांचा विचार करणे अधिक योग्य ठरेल.
संपूर्ण परिस्थितीचा विचार करता, सोन्यात गुंतवणूक करण्याबाबतचा निर्णय हा गुंतवणूकदाराच्या वैयक्तिक गरजा, जोखीम स्वीकारण्याची क्षमता आणि गुंतवणूकीचा कालावधी यावर अवलंबून राहील. मात्र, तज्ज्ञांच्या मते, दीर्घकालीन गुंतवणूकदारांसाठी सध्याची पातळी ही चांगली संधी मानली जाते.
सोन्याव्यतिरिक्त, गुंतवणूकदारांनी त्यांच्या पोर्टफोलिओचे विविधीकरण करून इतर गुंतवणूक पर्यायांचाही विचार करावा. विशेषत: सोन्याच्या ईटीएफमध्ये (Gold ETFs) गुंतवणूक करणे हा देखील एक चांगला पर्याय असू शकतो. याद्वारे प्रत्यक्ष सोने खरेदी केल्याशिवाय सोन्याच्या किमतीतील बदलांचा फायदा घेता येतो.
अंतिमतः, गुंतवणुकीचा निर्णय घेताना आर्थिक सल्लागाराचा सल्ला घेणे नेहमीच फायदेशीर ठरते, ज्यामुळे तुमच्या वैयक्तिक आर्थिक लक्ष्यांनुसार योग्य निर्णय घेण्यास मदत होईल.