Changes in solar महाराष्ट्र सरकारने राज्यातील शेतकऱ्यांसाठी सौर कृषी पंप योजनेत महत्त्वपूर्ण सुधारणा केल्या आहेत. या योजनेद्वारे शेतकऱ्यांना सिंचनासाठी पर्यायी आणि स्वच्छ ऊर्जेचा लाभ घेता येणार आहे.
मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी नुकत्याच झालेल्या अधिवेशनात या योजनेविषयी महत्त्वाची घोषणा केली आहे. कमी भूजल पातळी असलेल्या भागांमध्ये आता 10 एचपी क्षमतेचे सौर कृषी पंप बसविण्यास परवानगी देण्यात येणार आहे. ही बातमी शेतकऱ्यांसाठी निश्चितच आनंददायी आहे.
सौर कृषी पंप योजनेतील नवीन बदल
सौर कृषी पंप योजनेमध्ये केलेल्या नवीन सुधारणांमुळे राज्यातील 10 लाख शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ घेता येणार आहे. हे पाऊल पारंपरिक ऊर्जेऐवजी नैसर्गिक ऊर्जेकडे वळण्याचे आहे. महाराष्ट्रात अनेक भागांत भूगर्भातील जलस्रोत मर्यादित आहेत. अशा ठिकाणी शेतकऱ्यांना अधिक क्षमतेच्या पंपांची गरज भासते. या गरजेला लक्षात ठेवून सरकारने 7.5 एचपी आणि 10 एचपी क्षमतेचे पंप बसविण्याची संधी दिली आहे.
मात्र, एक महत्त्वाचा मुद्दा असा की सरकारकडून केवळ 7.5 एचपी क्षमतेच्या पंपांसाठी अनुदान दिले जाईल. 10 एचपी क्षमतेचे पंप बसवायचे असतील तर शेतकऱ्यांना स्वतःच्या खर्चातून गुंतवणूक करावी लागेल. मुख्यमंत्री देवेंद्र फडणवीस यांनी याबाबत स्पष्ट केले आहे की, योजनेचा व्याप वाढविण्यासाठी आणि अधिकाधिक शेतकऱ्यांना लाभ देण्यासाठी हा निर्णय घेण्यात आला आहे.
योजनेसाठी पात्रता आणि अटी
सौर कृषी पंप योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना काही निकष पूर्ण करावे लागतील:
- पाण्याचा स्रोत: शेतकऱ्यांकडे सिंचनासाठी आवश्यक पाण्याचा स्रोत असणे आवश्यक आहे. हा स्रोत म्हणजे विहीर, बोअरवेल, शेततळे किंवा बारमाही नदी/नाला असू शकतो.
- पाण्याची उपलब्धता: महावितरण विभागाकडून त्या परिसरातील पाण्याची उपलब्धता आणि शाश्वतता तपासली जाईल. योग्य मात्रेत पाणी उपलब्ध असल्याशिवाय योजनेचा लाभ मिळणार नाही.
- पूर्वी लाभ घेतलेला नसावा: यापूर्वी ‘अटल सौर कृषी पंप योजना’ किंवा ‘मुख्यमंत्री सौर कृषी पंप योजना’ अंतर्गत लाभ न घेतलेल्या शेतकऱ्यांनाच या योजनेचा लाभ घेता येईल. म्हणजेच, जे शेतकरी पहिल्यांदाच या योजनेसाठी अर्ज करत आहेत, त्यांना प्राधान्य दिले जाईल.
- जमिनीची मालकी: अर्ज करणाऱ्या शेतकऱ्याच्या नावावर शेतजमीन असणे आवश्यक आहे. भाड्याच्या किंवा सामायिक मालकीच्या जमिनीवर अर्ज करताना संबंधित कागदपत्रे सादर करावी लागतील.
- बँक खाते: अर्जदाराकडे सक्रिय बँक खाते असणे आवश्यक आहे, ज्यामध्ये अनुदानाची रक्कम जमा केली जाऊ शकेल.
अर्ज करण्याची प्रक्रिया
सौर कृषी पंप योजनेसाठी अर्ज करण्याची प्रक्रिया खालीलप्रमाणे आहे:
- ऑनलाईन नोंदणी: अधिकृत ‘SOLAR MTSKPY’ पोर्टलवर जाऊन ‘सुविधा’ विभागात नवीन अर्ज भरण्याची प्रक्रिया सुरू करावी.
- वैयक्तिक माहिती: अर्जदाराने आपल्या वैयक्तिक तपशीलांसह शेतजमिनीचा डेटा, बँक खाते क्रमांक आणि आवश्यक कागदपत्रे भरावीत.
- कागदपत्रे अपलोड करणे: आधार कार्ड, जमिनीचे कागदपत्र, बँक पासबुकची प्रत, पाण्याच्या स्रोताचा पुरावा इत्यादी आवश्यक कागदपत्रे स्कॅन करून अपलोड करावी लागतील.
- अर्ज सबमिट करणे: सर्व माहिती भरल्यानंतर अर्ज सबमिट करावा. त्यानंतर अर्जदाराला पोहोच पावती दिली जाईल.
- अर्जाचा पाठपुरावा: अर्जाची स्थिती तपासण्यासाठी पोर्टलवर लॉगिन करून पाठपुरावा करता येईल.
अर्ज प्रक्रियेत कोणत्याही प्रकारची अडचण आल्यास शेतकऱ्यांनी नजीकच्या महावितरण उपविभागीय कार्यालयाशी संपर्क साधावा. तिथे त्यांना आवश्यक ती मदत मिळू शकेल.
सौरऊर्जा पंप योजनेचे फायदे
सौर कृषी पंप योजनेचे अनेक फायदे आहेत:
- आर्थिक बचत: पारंपरिक विजेच्या तुलनेत सौरऊर्जेवर चालणारे पंप वापरल्याने शेतकऱ्यांना मोठ्या प्रमाणात खर्चात बचत होईल. वीज बिलाचा खर्च पूर्णपणे वाचविता येईल.
- अखंडित वीजपुरवठा: सौरऊर्जा पंपामुळे दिवसा सिंचनासाठी अखंडित वीजपुरवठा मिळेल. विजेच्या भारनियमनाचा (लोडशेडिंग) फटका शेतकऱ्यांना बसणार नाही.
- पर्यावरणपूरक पद्धती: सौरऊर्जा ही पर्यावरणास हानिकारक नसल्याने ही पद्धत शाश्वत आणि निसर्गपूरक आहे. हरितगृह वायूंचे उत्सर्जन कमी होण्यास मदत होते.
- दीर्घकालीन गुंतवणूक: एकदा सौर पॅनेल बसविल्यानंतर ते साधारणपणे 25-30 वर्षे कार्यरत राहू शकतात. म्हणजेच हा एक दीर्घकालीन फायद्याचा सौदा आहे.
- अनुदानाचा लाभ: केंद्र आणि राज्य सरकारकडून मिळणाऱ्या आर्थिक मदतीमुळे शेतकऱ्यांना कमी खर्चात उच्च तंत्रज्ञानाचा लाभ घेता येतो.
- पिकांच्या उत्पादनात वाढ: नियमित आणि सुरळीत सिंचनामुळे पिकांची वाढ चांगली होते आणि उत्पादनात वाढ होते.
सौरऊर्जा हा भविष्यातील ऊर्जा स्रोत आहे. दिवसेंदिवस पारंपरिक ऊर्जेच्या स्रोतांची कमतरता जाणवत आहे. अशा परिस्थितीत नवीकरणीय ऊर्जेचा वापर करणे अत्यंत महत्त्वाचे ठरते. महाराष्ट्र सरकारच्या या योजनेमुळे राज्यातील शेतकऱ्यांना आधुनिक आणि स्वस्त सिंचन सुविधा उपलब्ध होणार आहेत.
शेतकरी वर्गाचा विचार करता, विजेच्या वाढत्या दरांमुळे सिंचनाचा खर्च दिवसेंदिवस वाढत आहे. अशा परिस्थितीत सौरऊर्जेवर चालणारे पंप हा एक उत्तम पर्याय ठरू शकतो.
सरकारकडून अधिकाधिक शेतकऱ्यांनी या योजनेत सहभाग घ्यावा आणि स्वच्छ ऊर्जेचा लाभ घेत आपल्या शेतीला जलसिंचनासाठी पर्यायी स्रोत उपलब्ध करून द्यावा, असे आवाहन करण्यात आले आहे.
सौर कृषी पंप योजनेचा लाभ घेऊ इच्छिणाऱ्या शेतकऱ्यांनी अर्ज करण्यास विलंब करू नये. अधिकृत पोर्टलद्वारे त्वरित नोंदणी प्रक्रिया पूर्ण करावी. योजनेविषयी अधिक माहितीसाठी स्थानिक कृषी विभाग किंवा महावितरण कार्यालयाशी संपर्क साधावा.
पारंपरिक ऊर्जेपासून नवीकरणीय ऊर्जेकडे वळणे हा काळाचा तगादा आहे. यादृष्टीने महाराष्ट्र सरकारची ही योजना शेतकऱ्यांसाठी वरदान ठरणार आहे. शेतकऱ्यांनी या संधीचा लाभ घेऊन आपल्या शेतीचे उत्पादन वाढवावे आणि पर्यावरणाची जपणूक करण्यात योगदान द्यावे.