government scheme भारतातील युवकांचे उज्ज्वल भविष्य सुनिश्चित करण्यासाठी केंद्र सरकारने अनेक योजना सुरू केल्या आहेत. त्यापैकी एक महत्त्वाची आणि लाभदायक योजना म्हणजे ‘पीएम विद्यालक्ष्मी योजना’.
बँक ऑफ बडोदाने या योजनेच्या अंमलबजावणीची घोषणा केली असून, या योजनेअंतर्गत पात्र विद्यार्थ्यांना १० लाख रुपयांपर्यंतचे विनाहमी शैक्षणिक कर्ज उपलब्ध होणार आहे. या लेखातून आपण पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेबद्दलची संपूर्ण माहिती, पात्रता, कागदपत्रे आणि अर्ज प्रक्रिया याबद्दल विस्तृत जाणून घेऊया.
पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेची
केंद्र सरकारने शिक्षणाचे महत्त्व ओळखून, देशातील सर्व विद्यार्थ्यांना गुणवत्तापूर्ण उच्च शिक्षण मिळावे या उद्देशाने ‘पीएम विद्यालक्ष्मी योजना’ सुरू केली आहे. या योजनेचा मुख्य उद्देश हा आहे की कोणत्याही विद्यार्थ्याला आर्थिक अडचणींमुळे उच्च शिक्षणापासून वंचित राहावे लागू नये. वित्तीय कारणांमुळे अनेक होतकरू विद्यार्थी आपल्या शैक्षणिक स्वप्नांचा त्याग करतात, अशा परिस्थितीत ही योजना त्यांच्या मदतीला धावून येते.
पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेची वैशिष्ट्ये
पीएम विद्यालक्ष्मी योजना ही इतर शैक्षणिक कर्ज योजनांपेक्षा अनेक बाबतीत वेगळी आहे. ही योजना विद्यार्थ्यांच्या गरजा लक्षात घेऊन विशेष रूपाने डिझाईन केलेली आहे. येथे या योजनेची काही प्रमुख वैशिष्ट्ये आहेत:
- विनाहमी कर्ज: या योजनेअंतर्गत विद्यार्थ्यांना कोणत्याही हमीदारांशिवाय आणि कोणतेही तारण न ठेवता १० लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज मिळू शकते.
- पूर्णपणे डिजिटल प्रक्रिया: अर्जाची संपूर्ण प्रक्रिया ऑनलाइन पद्धतीने पूर्ण केली जाऊ शकते, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांचा वेळ आणि ऊर्जा वाचते.
- लवचिक परतफेड कालावधी: कर्जाची परतफेड करण्यासाठी विद्यार्थ्यांना अभ्यासक्रम पूर्ण झाल्यानंतर एक वर्षाचा अतिरिक्त कालावधी (मोरेटोरियम पिरिअड) दिला जातो.
- कमी व्याजदर: या योजनेअंतर्गत कर्जावरील व्याजदर इतर वाणिज्यिक कर्जांपेक्षा कमी आहे.
- विविध अभ्यासक्रमांसाठी उपलब्ध: ही योजना विविध अभ्यासक्रमांसाठी उपलब्ध आहे, ज्यामध्ये पदवी, पदव्युत्तर, व्यावसायिक अभ्यासक्रम, विदेशी शिक्षण इत्यादींचा समावेश आहे.
पात्रता
पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेअंतर्गत कर्ज मिळवण्यासाठी विद्यार्थ्यांना काही पात्रता निकष पूर्ण करावे लागतात. या निकषांमध्ये मुख्यत्वे खालील बाबींचा समावेश होतो:
- भारतीय नागरिकत्व: अर्जदार भारताचा नागरिक असावा.
- शैक्षणिक पात्रता: विद्यार्थ्याने मान्यताप्राप्त शैक्षणिक संस्थेमध्ये प्रवेश मिळवलेला असावा.
- वयोमर्यादा: विद्यार्थ्याचे वय किमान १८ वर्षे असावे. काही परिस्थितीत, पालकांच्या सहमतीने १८ वर्षांखालील विद्यार्थीही अर्ज करू शकतात.
- शैक्षणिक कामगिरी: विद्यार्थ्याची शैक्षणिक कामगिरी समाधानकारक असावी. मागील शैक्षणिक वर्षात किमान ६०% गुण असणे आवश्यक आहे.
- प्रवेश प्रक्रिया: विद्यार्थ्याने मान्यताप्राप्त प्रवेश परीक्षा उत्तीर्ण केलेली असावी (उदा. जेईई, नीट, कॅट, गेट इत्यादी).
आवश्यक कागदपत्रे
पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेअंतर्गत अर्ज करण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक असतात:
- ओळखपत्र: आधार कार्ड, पॅन कार्ड, मतदार ओळखपत्र किंवा पासपोर्ट यापैकी कोणतेही एक वैध ओळखपत्र.
- राहण्याचा पुरावा: वीज बिल, टेलिफोन बिल, राशन कार्ड, आधार कार्ड इत्यादी.
- शैक्षणिक कागदपत्रे: १०वी, १२वी आणि इतर शैक्षणिक प्रमाणपत्रे, गुणपत्रके.
- प्रवेश प्रमाणपत्र: ज्या संस्थेमध्ये प्रवेश घेतला आहे त्याचे प्रवेश प्रमाणपत्र आणि शुल्क संरचना.
- पासपोर्ट साईज फोटो: अलीकडील काळातील २ पासपोर्ट साईज फोटो.
- उत्पन्नाचा दाखला: पालकांचा उत्पन्नाचा दाखला (आवश्यक असल्यास).
- प्रवेश परीक्षेचा निकाल: जेईई, नीट, कॅट, गेट इत्यादी प्रवेश परीक्षेचा निकाल (लागू असल्यास).
अर्ज प्रक्रिया
पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेअंतर्गत कर्ज मिळवण्यासाठी खालील प्रक्रिया अनुसरावी:
- पोर्टलवर नोंदणी: विद्यालक्ष्मी पोर्टलवर जाऊन नवीन खाते तयार करा.
- लॉगिन करा: आपल्या खात्यात लॉगिन करा.
- अर्ज भरा: ऑनलाइन अर्ज फॉर्म पूर्णपणे भरा. यामध्ये वैयक्तिक माहिती, शैक्षणिक माहिती, अभ्यासक्रमाची माहिती, कर्जाची रक्कम इत्यादी माहिती द्यावी लागेल.
- कागदपत्रे अपलोड करा: आवश्यक सर्व कागदपत्रे ऑनलाइन अपलोड करा.
- बँकेचा प्रस्ताव: आपल्या अर्जाची छाननी झाल्यानंतर, पात्र विद्यार्थ्यांना बँकेकडून कर्ज प्रस्ताव मिळेल.
- प्रस्ताव स्वीकारणे: बँकेचा प्रस्ताव स्वीकारा आणि आवश्यक कागदपत्रांवर स्वाक्षरी करा.
- कर्ज वितरण: सर्व औपचारिकता पूर्ण झाल्यानंतर, कर्जाची रक्कम थेट शैक्षणिक संस्थेला किंवा विद्यार्थ्याच्या खात्यात जमा केली जाईल.
कर्जाची रक्कम आणि परतफेड
पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेअंतर्गत विद्यार्थ्यांना खालील रकमेचे कर्ज मिळू शकते:
- कर्जाची कमाल मर्यादा: १० लाख रुपयांपर्यंत.
- कर्जाचा उपयोग: या कर्जाचा उपयोग शिक्षण शुल्क, परीक्षा शुल्क, पुस्तके, उपकरणे, राहण्याची व्यवस्था, प्रवास खर्च इत्यादीसाठी केला जाऊ शकतो.
- व्याजदर: व्याजदर बँकेनुसार बदलू शकतो, परंतु सामान्यतः ७% ते ८.५% दरम्यान असतो.
- परतफेड कालावधी: कर्जाची परतफेड अभ्यासक्रम पूर्ण झाल्यानंतर १ वर्षाच्या अतिरिक्त कालावधीनंतर सुरू होते. संपूर्ण परतफेड कालावधी सामान्यतः ५ ते १५ वर्षे असतो, जो कर्जाच्या रकमेवर अवलंबून असतो.
- किस्त्यांची रक्कम: मासिक किस्त्यांची रक्कम (ईएमआय) कर्जाची रक्कम, व्याजदर आणि परतफेड कालावधीवर अवलंबून असते.
पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेचे फायदे
पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेमुळे विद्यार्थ्यांना अनेक फायदे होतात:
- आर्थिक सहाय्य: आर्थिक अडचणींमुळे शिक्षण सोडावे लागणार नाही.
- विनाहमी कर्ज: हमीदार किंवा तारण न ठेवता कर्ज मिळते.
- कमी व्याजदर: इतर व्यावसायिक कर्जांच्या तुलनेत कमी व्याजदर.
- लवचिक परतफेड: अभ्यासक्रम पूर्ण झाल्यानंतर परतफेड सुरू होते.
- करामध्ये सवलत: शैक्षणिक कर्जावरील व्याजासाठी आयकर कायद्यानुसार कलम ८०ई अंतर्गत करात सूट मिळते.
- नोकरी मिळाल्यानंतर परतफेड: शिक्षण पूर्ण झाल्यानंतर आणि नोकरी मिळाल्यानंतर विद्यार्थी कर्जाची परतफेड करू शकतात.
बँक ऑफ बडोदा आणि पीएम विद्यालक्ष्मी योजना
बँक ऑफ बडोदाने पीएम विद्यालक्ष्मी योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी पुढाकार घेतला आहे. बँकेचे कार्यकारी संचालक संजय मुदलियार यांच्या मते, ही योजना शिक्षणाच्या क्षेत्रात क्रांतिकारक बदल घडवून आणू शकते. बँक ऑफ बडोदा या योजनेद्वारे विद्यार्थ्यांना त्यांचे शैक्षणिक स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी आवश्यक आर्थिक साहाय्य देण्यास वचनबद्ध आहे.
पीएम विद्यालक्ष्मी योजना ही भारतातील विद्यार्थ्यांसाठी एक वरदान ठरू शकते. ही योजना विद्यार्थ्यांना त्यांच्या शैक्षणिक स्वप्नांचा पाठपुरावा करण्यासाठी आवश्यक आर्थिक साहाय्य प्रदान करते. विनाहमी, कमी व्याजदरात आणि लवचिक परतफेड कालावधीसह, ही योजना विद्यार्थ्यांसाठी अत्यंत फायदेशीर आहे. योग्य माहिती, आवश्यक कागदपत्रे आणि सुव्यवस्थित अर्ज प्रक्रियेसह, पात्र विद्यार्थी या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात आणि आपले उच्च शिक्षण पूर्ण करू शकतात.
जर आपण उच्च शिक्षण घेण्याचा विचार करत असाल आणि आर्थिक साहाय्य हवे असेल, तर पीएम विद्यालक्ष्मी योजना आपल्यासाठी एक उत्तम पर्याय असू शकते. आजच विद्यालक्ष्मी पोर्टलवर भेट द्या आणि आपल्या शैक्षणिक स्वप्नांच्या दिशेने पहिले पाऊल टाका.