Hailstorm state कराडमध्ये अचानक आलेल्या वळवाच्या पावसाने शहर आणि परिसराला झोडपून काढले आहे. सोमवारी दुपारी चार वाजताच्या सुमारास आलेल्या या वादळी वाऱ्यासह गारांच्या पावसामुळे नागरिकांना उष्णतेपासून काहीसा दिलासा मिळाला असला तरी, अनेक शेतकऱ्यांसाठी मात्र हा पाऊस अभिशापच ठरला आहे. गारपीटीमुळे फळबागा, भाजीपाला आणि इतर पिकांचे मोठे नुकसान झाल्याची माहिती समोर येत आहे.
सध्या उन्हाळ्याची तीव्रता वाढलेली असताना, अचानक आलेल्या या पावसाने शेतकऱ्यांच्या आशेवर पाणी फिरवले आहे. विशेषतः द्राक्ष, केळी, आंबा यासारख्या फळबागा आणि टोमॅटो, मिरची, वांगी यासारख्या भाजीपाल्यावर या अवकाळी पावसाचा विपरीत परिणाम झाला आहे. गारांचा आकार साधारण एक ते दीड इंच इतका असल्याचे स्थानिक शेतकऱ्यांनी सांगितले आहे.
वादळी वाऱ्यामुळे शहरातही नुकसान
वादळी वारे आणि विजांच्या कडकडाटासह आलेल्या पावसामुळे कराड शहरात अनेक ठिकाणी झाडे उन्मळून पडली आहेत. काही भागात विजेच्या तारा तुटल्याने विद्युत पुरवठा खंडित झाला होता. अनेक रस्त्यांवर पाणी साचल्याने वाहतुकीला अडथळा निर्माण झाला होता. शहरातील मुख्य बाजारपेठेत पाणी शिरल्याने व्यापाऱ्यांचेही नुकसान झाल्याचे समजते.
कराड नगरपालिकेचे आयुक्त श्री. प्रकाश जाधव यांनी सांगितले की, “वादळी वाऱ्यामुळे शहरात अनेक ठिकाणी झाडे पडल्याच्या घटना घडल्या आहेत. आमच्या आपत्कालीन पथकाने त्वरित कारवाई करून रस्ते मोकळे केले आहेत. विद्युत विभागाने देखील रात्रभर काम करून विद्युत पुरवठा पूर्ववत केला आहे.”
शेतकऱ्यांचे मोठे आर्थिक नुकसान
कराड तालुक्यातील माळेवाडी येथील शेतकरी रमेश पाटील यांनी सांगितले की, “माझ्या ५ एकर द्राक्ष बागेचे संपूर्ण नुकसान झाले आहे. गारांमुळे द्राक्षांचा सडा झाला असून, पुढील हंगामासाठी लावलेल्या नवीन कलमांनाही मोठा फटका बसला आहे. गेल्या वर्षीही अवकाळी पावसामुळे नुकसान झाले होते, आता पुन्हा हे संकट आल्याने आमची आर्थिक स्थिती अत्यंत बिकट झाली आहे.”
उंब्रज गावातील भाजीपाला उत्पादक सावित्री शिंदे म्हणाल्या, “मी दोन एकरमध्ये टोमॅटो आणि मिरची लावली होती. सध्या भाजीपाल्याला चांगला भाव मिळत होता, परंतु या अवकाळी पावसामुळे संपूर्ण पीक वाया गेले आहे. या हंगामात मिळणाऱ्या उत्पन्नावरच कुटुंबाचा खर्च भागवणार होते, आता काय करायचे हाच प्रश्न पडला आहे.”
तासगाव तालुक्यातही गारपीट
कराडसह तासगाव तालुक्यातही वादळी वाऱ्यासह गारपीट झाली आहे. तासगाव तालुक्यातील सावळज, मांजर्डे, यवलूज या गावांमध्ये गारपीटीने शेतकऱ्यांच्या ऊस, सोयाबीन आणि मका पिकांचे मोठे नुकसान झाले आहे. विशेषतः सावळज परिसरात गारांचा आकार अधिक मोठा असल्याने तेथील नुकसान जास्त झाल्याचे स्थानिक प्रशासनाने सांगितले.
तासगावचे तहसीलदार श्री. अमोल पवार यांनी सांगितले की, “आम्ही आजच नुकसानीचे पंचनामे सुरू केले आहेत. प्राथमिक अंदाजानुसार, तालुक्यातील सुमारे १५०० हेक्टर क्षेत्रावरील पिकांचे नुकसान झाले आहे. प्रशासन शेतकऱ्यांच्या मदतीसाठी तत्पर आहे.”
हवामान विभागाचा अंदाज आणि शेतकऱ्यांची चिंता
हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, पुढील काही दिवसांमध्ये कराड आणि परिसरात असेच वादळी वातावरण राहण्याची शक्यता आहे. या अंदाजामुळे शेतकऱ्यांमध्ये चिंतेचे वातावरण पसरले आहे. बऱ्याच शेतकऱ्यांनी आपली पिके काढण्याचे काम युद्धपातळीवर सुरू केले आहे.
हवामान तज्ज्ञ डॉ. सुनील देशमुख यांच्या मते, “क्लायमेट चेंजमुळे अशा प्रकारच्या अवकाळी पावसाच्या घटना वाढत आहेत. वातावरणातील बदलांमुळे हवामानाची अनिश्चितता वाढली आहे. शेतकऱ्यांनी हवामान अंदाजांकडे लक्ष देऊन त्यानुसार पिकांचे नियोजन करणे आवश्यक आहे.”
शासकीय मदतीची अपेक्षा
नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांना शासकीय मदतीची अपेक्षा आहे. सातारा जिल्ह्याचे पालकमंत्री श्री. शंभुराज देसाई यांनी नुकसानग्रस्त भागाची पाहणी केली असून, शेतकऱ्यांना त्वरित मदत देण्याचे आश्वासन दिले आहे.
ते म्हणाले, “मी स्वतः नुकसानग्रस्त भागाची पाहणी केली असून, झालेल्या नुकसानीची गंभीर दखल घेतली आहे. नुकसानीचे पंचनामे तात्काळ पूर्ण करण्याचे निर्देश दिले आहेत. राज्य सरकार शेतकऱ्यांना मदत करण्यास प्राधान्य देईल. मी स्वतः या प्रश्नाकडे लक्ष देईन.”
स्थानिक आमदार श्री. प्रदीप शहा म्हणाले, “आपत्ती व्यवस्थापन निधीतून नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांना त्वरित मदत मिळावी यासाठी प्रयत्न केले जातील. शेतकऱ्यांना पीक विमा योजनेचाही लाभ मिळवून देण्यासाठी पाठपुरावा केला जाईल.”
स्थानिक कृषी विभागाचे प्रयत्न
कराड कृषी विभागाचे अधिकारी श्री. संतोष माने यांच्या मते, “शेतकऱ्यांना सध्याच्या परिस्थितीत तात्पुरते उपाय सुचवण्यात येत आहेत. फळबागा आणि भाजीपाला पिकांवरील रोग नियंत्रणासाठी औषध फवारणीबाबत मार्गदर्शन केले जात आहे. विशेषतः द्राक्ष बागांमध्ये गारपीटीनंतर करावयाच्या उपाययोजनांचे प्रात्यक्षिक दाखवण्यात येत आहे.”
त्यांनी पुढे सांगितले की, “कृषी विभागाच्या अधिकारी आणि कृषी सहाय्यकांच्या टीम्स गावोगावी पाठवून शेतकऱ्यांना मार्गदर्शन करत आहेत. शेतकऱ्यांनी पैसे वाचवण्यासाठी अवाजवी खर्च टाळावा आणि विभागाच्या सल्ल्यानुसारच उपाययोजना कराव्यात.”
शेतकऱ्यांची प्रतिक्रिया
कोपर्डे गावातील शेतकरी भगवान जगताप यांनी आपली प्रतिक्रिया व्यक्त करताना सांगितले की, “आम्ही पिकांसाठी दिवसरात्र मेहनत करतो, पण निसर्गाच्या लहरीपुढे आमचे काहीच चालत नाही. गेल्या तीन वर्षांपासून कोणत्या ना कोणत्या नैसर्गिक आपत्तीला सामोरे जावे लागत आहे. शासनाकडून मदत मिळते, पण ती अपुरी असते. आम्हाला फक्त तात्पुरता दिलासा मिळतो, नुकसानीची पूर्ण भरपाई कधीच होत नाही.”
मरळी गावातील युवा शेतकरी रोहित गावडे म्हणाले, “पारंपारिक शेतीत आता फार जोखीम वाढली आहे. मी गेल्या वर्षी ड्रिप सिंचन पद्धतीने भाजीपाला लागवड केली होती, त्यामुळे पाण्याची बचत झाली, पण अशा नैसर्गिक आपत्तींपासून वाचण्यासाठी अद्ययावत तंत्रज्ञान विकसित होणे गरजेचे आहे. सरकारने हवामान बदलांशी जुळवून घेण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञानाचा विकास आणि प्रसार करण्यावर भर द्यावा.”
नागरिकांसाठी सूचना
हवामान विभागाने पुढील काही दिवसांसाठी वादळी वाऱ्यांसह पावसाचा अंदाज वर्तवला असल्याने, स्थानिक प्रशासनाने नागरिकांना काही सूचना जारी केल्या आहेत:
- वादळी वाऱ्यांच्या काळात घराबाहेर पडणे टाळावे.
- जुनी झाडे, इमारती, होर्डिंग्ज यांच्या आसपास उभे राहू नये.
- विजेच्या उपकरणांपासून सुरक्षित अंतर ठेवावे.
- शेतकऱ्यांनी शक्य असल्यास, पिके काढून घ्यावीत.
- पशुधनाला सुरक्षित ठिकाणी ठेवावे.
अवकाळी पावसाच्या या तडाख्याने कराड आणि परिसरातील शेतकऱ्यांसमोर अनेक आव्हाने उभी केली आहेत. नैसर्गिक आपत्तींचे हे चक्र थांबण्याची लक्षणे दिसत नसल्याने, शेतकऱ्यांना नवीन तंत्रज्ञान आणि पद्धतींचा अवलंब करावा लागेल. तसेच, शासनाने देखील दीर्घकालीन उपाययोजना आखणे गरजेचे आहे. हवामान बदलांचा सामना करण्यासाठी सर्व स्तरांवर प्रयत्न होणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.