Meteorological Department महाराष्ट्रात सध्या विविध भागांमध्ये अवकाळी पावसाने हाहाकार माजवला आहे. विशेषतः सातारा आणि बुलढाणा जिल्ह्यांमध्ये अवकाळी पावसासह गारपिटीने अनेक शेतकऱ्यांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. या पार्श्वभूमीवर हवामान विभागाने राज्यातील विविध भागांसाठी पुढील पाच दिवसांसाठी सतर्कतेचा इशारा दिला असून अनेक जिल्ह्यांमध्ये येलो अलर्ट जारी केला आहे.
विदर्भात गारपीट तर पश्चिम महाराष्ट्रात वादळी वारे
हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, विदर्भात गारपीट आणि उर्वरित महाराष्ट्रात वादळी वारे तसेच अवकाळी पावसाचा अंदाज पुढील पाच दिवसांसाठी वर्तवण्यात आला आहे. विशेषतः यवतमाळ, चंद्रपूर आणि वर्धा या जिल्ह्यांमध्ये ऑरेंज अलर्ट जारी करण्यात आला असून, या भागात गारपिटीसह वादळी वाऱ्यांसोबत अवकाळी पावसाचा इशारा देण्यात आला आहे. विदर्भातील उर्वरित जिल्ह्यांमध्ये येलो अलर्ट जारी करण्यात आला असून, गारपिटीचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे.
विदर्भामध्ये ५० ते ६० किलोमीटर प्रती तास वेगाने वारे वाहण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. या तीव्र वाऱ्यांसोबत अवकाळी पाऊस आणि गारपीट होण्याची शक्यताही हवामान विभागाने वर्तवली आहे. विदर्भातील शेतकऱ्यांना या हवामानामुळे पिकांचे मोठे नुकसान होण्याची शक्यता आहे.
मराठवाड्यातही पावसाची दमदार हजेरी
मराठवाड्यातही अवकाळी पावसाचा अंदाज वर्तवण्यात आला असून, बीड, लातूर, धाराशिव आणि परभणी या ठिकाणी सकाळपासूनच वातावरणात बदल झालेला दिसून आला. या भागात पावसाला सुरुवात झाली असून, दिवसभरात अजून पावसाची तीव्रता वाढण्याची शक्यता आहे.
हवामान विभागाने संभाजीनगर आणि जालना या दोन जिल्ह्यांखेरीज संपूर्ण मराठवाड्यात येलो अलर्ट जारी केला आहे. या भागात वादळी वाऱ्यांसह गारपिटीचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. शेतकऱ्यांना सावधानतेचा इशारा देण्यात आला असून, शक्यतो बाहेर पडणे टाळावे असे आवाहन स्थानिक प्रशासनाकडून करण्यात आले आहे.
कोकण आणि पश्चिम महाराष्ट्रात विजांच्या कडकडाटासह पाऊस
३ एप्रिल रोजी कोकण आणि पश्चिम महाराष्ट्रात विजांच्या कडकडाटासह अवकाळी पावसाचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. हवामान विभागाने ठाणे आणि पालघर वगळता संपूर्ण कोकणामध्ये येलो अलर्ट जारी केला असून, या भागात मध्यम पावसाचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे.
पश्चिम महाराष्ट्रातील अनेक भागांमध्ये सकाळपासूनच आकाशात काळे ढग जमा झालेले दिसले. दिवसभरात पावसाची तीव्रता वाढण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. विशेषतः सातारा जिल्ह्यात मागील काही दिवसांपासून अवकाळी पावसाचा जोरदार फटका बसला असून, फळपिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे.
मध्य महाराष्ट्रातही येलो अलर्ट
हवामान विभागाने मध्य महाराष्ट्रातील सर्व जिल्ह्यांमध्ये येलो अलर्ट जारी केला आहे. या भागातही वादळी वाऱ्यांसह पावसाचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. पुणे, अहमदनगर, सोलापूर या जिल्ह्यांमध्ये सकाळपासूनच वातावरणात बदल जाणवत असून, दुपारनंतर पावसाची शक्यता अधिक आहे.
मध्य महाराष्ट्रातील शेतकऱ्यांनी विशेष काळजी घेण्याचे आवाहन प्रशासनाकडून करण्यात आले आहे. बागायती पिकांना या अवकाळी पावसापासून संरक्षण देण्यासाठी उपाययोजना करण्याचे सूचित करण्यात आले आहे.
शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान
राज्यातील अनेक भागांमध्ये अवकाळी पावसामुळे शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले आहे. विशेषतः सातारा आणि बुलढाणा जिल्ह्यातील गारपिटीने द्राक्ष, केळी, पपई, संत्रा यासारख्या फळपिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. अनेक शेतकऱ्यांची पिके जमिनीवर पडली असून, त्यांच्या वर्षभराच्या कष्टावर पाणी फिरलेले आहे.
विदर्भातील बुलढाणा, अकोला, वाशिम या जिल्ह्यांमध्ये गेल्या आठवड्यात झालेल्या गारपिटीने शेतकऱ्यांचे करोडो रुपयांचे नुकसान झाले आहे. शेतकऱ्यांकडून नुकसान भरपाईची मागणी जोर धरत असून, राज्य सरकारकडून तातडीने मदत मिळावी अशी अपेक्षा व्यक्त केली जात आहे.
हवामान बदलाचे गंभीर परिणाम
तज्ज्ञांच्या मते, अवकाळी पावसाच्या या घटना हवामान बदलाचा परिणाम आहेत. जागतिक तापमानवाढीमुळे हवामान चक्र बिघडलेले असून, ऋतुचक्रात मोठ्या प्रमाणात बदल होत आहेत. या परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी दीर्घकालीन उपाययोजनांची आवश्यकता आहे.
हवामान बदलाच्या या परिणामांना सामोरे जाण्यासाठी शेतकऱ्यांना हवामान अनुकूल शेती पद्धतींचा अवलंब करण्याचे आवाहन करण्यात येत आहे. त्याचबरोबर हवामान विभागाकडून वेळोवेळी दिल्या जाणाऱ्या सूचनांचे पालन करणे महत्त्वाचे आहे.
पुढील पाच दिवसांसाठी सतर्कता
हवामान विभागाने दिलेल्या माहितीनुसार, पुढील पाच दिवस म्हणजेच ७ एप्रिल २०२५ पर्यंत राज्यात अशाच प्रकारचे हवामान कायम राहण्याची शक्यता आहे. त्यामुळे नागरिकांना सतर्कता बाळगण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे.
विशेषतः शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांचे संरक्षण करण्यासाठी तातडीची उपाययोजना करावी. शक्यतो बाहेर न पडणे, मोकळ्या जागेत आश्रय न घेणे, वीज पडण्याची शक्यता असल्याने उंच झाडांखाली न थांबणे अशा सूचना हवामान विभागाकडून देण्यात आल्या आहेत.
जिल्हा प्रशासनाकडून उपाययोजना
राज्यातील विविध जिल्हा प्रशासनांकडून अवकाळी पावसामुळे उद्भवणाऱ्या परिस्थितीला तोंड देण्यासाठी सज्जता ठेवण्यात आली आहे. आपत्ती व्यवस्थापन पथकांना सतर्क राहण्याचे आदेश देण्यात आले असून, आवश्यकता भासल्यास तातडीने कारवाई करण्याचे निर्देश देण्यात आले आहेत.
जिल्हाधिकाऱ्यांनी नागरिकांना सतर्क राहण्याचे आवाहन केले असून, अवकाळी पावसामुळे कोणत्याही दुर्घटनेची माहिती तातडीने प्रशासनाला कळवण्याचे सूचित केले आहे. तसेच शेतकऱ्यांना नुकसान भरपाई मिळण्यासाठी आवश्यक ती कागदपत्रे तयार ठेवण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे.
शेतकऱ्यांसाठी सल्ला
कृषी विभागाने शेतकऱ्यांना या अवकाळी पावसाच्या काळात खालील सल्ला दिला आहे:
१. कापणीस तयार असलेल्या पिकांची तातडीने कापणी करावी. २. कापणी केलेल्या पिकांचा माल सुरक्षित ठिकाणी साठवावा. ३. फळबागांना आधार द्यावा जेणेकरून वादळी वाऱ्यामुळे झाडे पडण्याची शक्यता कमी होईल. ४. पाण्याचा योग्य निचरा होईल याची काळजी घ्यावी. ५. हवामान अंदाजानुसार पुढील पाच दिवसांत फवारणी करणे टाळावे.
अवकाळी पावसामुळे होणारे नुकसान टाळण्यासाठी शेतकऱ्यांनी हवामान आधारित शेती पद्धतींचा अवलंब करावा, असेही आवाहन कृषी विभागाकडून करण्यात आले आहे.
अवकाळी पावसाचा धुमाकूळ राज्यभरात सुरू असताना, हवामान विभागाने दिलेल्या इशाऱ्यांचे पालन करणे आणि सतर्कता बाळगणे महत्त्वाचे आहे. पुढील पाच दिवसांत हवामानात मोठा बदल होण्याची शक्यता असल्याने, नागरिकांनी खबरदारी घेणे आवश्यक आहे. विशेषतः शेतकऱ्यांनी आपल्या पिकांचे संरक्षण करण्यासाठी तातडीची उपाययोजना करावी. राज्य सरकारकडून नुकसान भरपाई मिळण्यासाठी शेतकऱ्यांनी आवश्यक ती कागदपत्रे तयार ठेवावीत, जेणेकरून मदत मिळण्यास विलंब होणार नाही.