personal and home loans कर्ज घेण्याचा विचार करत असल्यास आपल्यासाठी एक आनंदाची बातमी आहे! भारतीय रिझर्व्ह बँक (RBI) ने क्रेडिट स्कोर आणि कर्जाशी संबंधित नवीन नियम लागू केले आहेत, ज्यामुळे कर्ज घेणे आता पूर्वीपेक्षा अधिक सोपे आणि पारदर्शक होणार आहे.
हे नवीन नियम १ जानेवारी २०२५ पासून अंमलात आले आहेत आणि सर्वसामान्य नागरिकांना त्याचा मोठा फायदा होणार आहे. या लेखात आपण जाणून घेऊया की या नवीन नियमांमुळे आपल्याला काय-काय फायदे होणार आहेत.
आता दर १५ दिवसांनी अपडेट होणार क्रेडिट स्कोर
पूर्वी जेव्हा लोक कर्जासाठी अर्ज करायचे, तेव्हा त्यांना क्रेडिट स्कोर अपडेट होण्यासाठी बराच काळ वाट पाहावी लागायची. यामुळे कर्ज मंजुरीमध्ये विलंब होत असे. परंतु आता RBI च्या नवीन नियमांनुसार आपला CIBIL स्कोर दर १५ दिवसांनी अपडेट होणार आहे. यामुळे आपण आपला स्कोर लवकर-लवकर तपासू शकाल आणि काही सुधारणांची आवश्यकता असल्यास, त्या वेळेवर करू शकाल.
या नवीन नियमामुळे ग्राहकांना त्यांच्या क्रेडिट प्रोफाइलमध्ये होणाऱ्या बदलांची अधिक वेळेवर माहिती मिळेल. उदाहरणार्थ, जर आपण एखादे कर्ज परत केले किंवा क्रेडिट कार्डचे बिल भरले, तर त्याचा आपल्या स्कोरवर झालेला सकारात्मक परिणाम आपल्याला फक्त १५ दिवसांत दिसू शकेल. पूर्वी याला महिना-दोन महिने लागत असत.
क्रेडिट स्कोर तपासताच मिळणार सूचना
आता जेव्हा कोणतीही बँक किंवा वित्तीय संस्था आपला क्रेडिट स्कोर तपासेल, तेव्हा आपल्याला त्वरित SMS आणि ईमेलद्वारे याची माहिती दिली जाईल. यामुळे आपल्याला कळेल की कोणती संस्था आपला क्रेडिट रिपोर्ट पाहत आहे आणि आपल्या माहितीशिवाय कोणीही त्याचा गैरवापर करू शकणार नाही. हा बदल ग्राहकांसाठी अत्यंत फायदेशीर ठरणार आहे.
विशेषतः, या नियमामुळे अनधिकृत क्रेडिट चौकशीवर नियंत्रण येईल. अनेकदा ग्राहकांच्या माहितीशिवाय त्यांच्या क्रेडिट इतिहासाची चौकशी केली जात असे, परंतु आता असे होणार नाही. जेव्हा कोणी आपला क्रेडिट स्कोर तपासेल, तेव्हा आपल्याला त्याबद्दल तात्काळ सूचना मिळेल, ज्यामुळे आपण अनधिकृत चौकशीविरुद्ध तक्रार नोंदवू शकाल.
वर्षातून एकदा मिळणार मोफत क्रेडिट रिपोर्ट
आता ग्राहकांना वर्षातून एकदा त्यांची क्रेडिट रिपोर्ट मोफत पाहण्याची सुविधा मिळणार आहे. सर्व क्रेडिट इन्फॉर्मेशन कंपन्यांना ही सेवा देणे अनिवार्य असेल. आपण सहजपणे या कंपन्यांच्या वेबसाइटवर जाऊन आपला क्रेडिट रिपोर्ट तपासू शकता आणि काही अनियमितता आढळल्यास त्याची दुरुस्ती करू शकता.
ही सुविधा विशेषतः मध्यमवर्गीय आणि कमी उत्पन्न असलेल्या लोकांसाठी उपयुक्त ठरणार आहे, कारण त्यांना क्रेडिट रिपोर्ट पाहण्यासाठी आता पैसे द्यावे लागणार नाहीत. त्यामुळे अधिकाधिक लोक त्यांचा क्रेडिट इतिहास नियमितपणे तपासू शकतील आणि त्यात सुधारणा करण्यासाठी योग्य पावले उचलू शकतील.
तक्रारींचे निराकरण न झाल्यास लागणार दंड
आपल्या क्रेडिट स्कोरमध्ये काही चूक आढळल्यास आणि आपण तक्रार दाखल केल्यास, आता त्याचे निराकरण ३० दिवसांच्या आत करणे अनिवार्य असेल. असे न झाल्यास क्रेडिट इन्फॉर्मेशन कंपनीला दररोज ₹१०० दंड भरावा लागेल.
याव्यतिरिक्त, नवीन नियमांनुसार:
- बँकेला २१ दिवसांच्या आत ग्राहकाला माहिती द्यावी लागेल
- क्रेडिट ब्युरोला ७ दिवसांच्या आत तक्रारीचे निराकरण करावे लागेल
- निश्चित कालावधीत समस्या सोडवली गेली नाही, तर बँक आणि क्रेडिट ब्युरोवरही दंड आकारला जाईल
या नियमांमुळे क्रेडिट इन्फॉर्मेशन सिस्टममध्ये पारदर्शकता येईल आणि ग्राहकांच्या तक्रारींचे वेळेवर निराकरण होण्यास मदत होईल. पूर्वी अशा तक्रारी निकाली काढण्यास अनेकदा महिने लागत असत, परंतु आता त्याला कमाल एक महिन्याचा कालावधी निश्चित केला आहे.
कर्ज मंजुरीची प्रक्रिया होणार जलद
नवीन नियमांनुसार बँका आणि वित्तीय संस्थांना कर्ज मंजुरीची प्रक्रिया जलद आणि पारदर्शक करावी लागेल. आपला CIBIL स्कोर चांगला असल्यास आता आपल्याला कर्जासाठी जास्त प्रयत्न करावे लागणार नाहीत.
आता बँकांना कर्ज नाकारण्याची कारणे स्पष्टपणे सांगावी लागतील. जर आपला कर्ज अर्ज नाकारला गेला, तर बँकेला त्याची कारणे लिखित स्वरूपात द्यावी लागतील. यामुळे आपल्याला समजेल की आपला अर्ज का नाकारला गेला आणि त्यानुसार आपण भविष्यात सुधारणा करू शकाल.
तसेच, आपल्या क्रेडिट स्कोरनुसार कोणत्या प्रकारची कर्जे मिळू शकतात याची माहिती देणे बँकांना अनिवार्य केले आहे. याद्वारे ग्राहकांना त्यांच्या पात्रतेनुसार कर्ज निवडण्यास मदत होईल.
CIBIL स्कोर चांगला ठेवण्यासाठी महत्वाचे टिप्स
आपला क्रेडिट स्कोर नेहमी चांगला राहावा यासाठी काही महत्वाच्या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात:
EMI आणि कर्जाचे हप्ते वेळेवर भरा
कोणत्याही प्रकारचा विलंब झाल्यास आपला स्कोर घसरू शकतो. आपल्या EMI आणि क्रेडिट कार्ड बिलांचे पेमेंट वेळेवर करणे अत्यंत महत्वाचे आहे. एकदा लेट पेमेंटचा दाग तुमच्या क्रेडिट इतिहासावर पडला, तर तो काही वर्षे राहू शकतो.
वारंवार कर्जासाठी अर्ज करू नका
अनेक कर्ज अर्ज करणे हे आपल्या क्रेडिट स्कोरसाठी हानिकारक असू शकते. प्रत्येक वेळी जेव्हा आपण कर्जासाठी अर्ज करता, तेव्हा त्याची नोंद आपल्या क्रेडिट इतिहासात होते. अल्प कालावधीत अनेक अर्ज केल्यास ते आर्थिक अडचणीचे लक्षण मानले जाते.
आपला स्कोर नियमितपणे तपासा
आपल्या क्रेडिट रिपोर्टमध्ये कोणत्याही चुका नाहीत याची खात्री करण्यासाठी ते नियमितपणे तपासा. अनेकदा क्रेडिट रिपोर्टमध्ये चुकीची माहिती नोंदवली जाते, जी आपल्या स्कोरवर नकारात्मक परिणाम करू शकते. अशा चुका आढळल्यास त्वरित त्या दुरुस्त करा.
क्रेडिट कार्डची मर्यादा विचारपूर्वक वापरा
आपल्या क्रेडिट कार्ड लिमिटच्या ३०-४०% पेक्षा जास्त वापर करू नका. जास्त उपयोग केल्यास आपल्या स्कोरवर वाईट परिणाम होऊ शकतो. क्रेडिट युटिलायझेशन रेशो (आपण किती क्रेडिट वापरता) हा आपल्या स्कोरवर परिणाम करणारा महत्वाचा घटक आहे.
विविध प्रकारचे कर्ज घ्या
आपल्याकडे विविध प्रकारची कर्जे असल्यास (जसे की होम लोन, कार लोन, पर्सनल लोन) आणि ती वेळेवर परत केल्यास आपला क्रेडिट स्कोर वाढू शकतो. या क्रेडिट मिक्सचा आपल्या स्कोरवर सकारात्मक परिणाम होतो.
सर्वसामान्य नागरिकांना होणार मोठा फायदा
RBI च्या या नवीन नियमांमुळे सर्वसामान्य नागरिकांना मोठा फायदा होणार आहे. आता कर्ज घेणे अधिक सोपे होईल, क्रेडिट स्कोर सिस्टम अधिक पारदर्शक बनेल आणि ग्राहक त्यांच्या क्रेडिट इतिहासाबद्दल अधिक जागरूक राहू शकतील. आपला क्रेडिट स्कोर चांगला असल्यास, बँका आपल्याला लवकर कर्ज देण्यासाठी तयार असतील.
विशेषतः, मध्यम वर्गीय आणि नवीन नोकरदार युवकांना या नियमांचा जास्त फायदा होणार आहे. त्यांना आता त्यांच्या क्रेडिट इतिहासाची अधिक चांगली माहिती मिळू शकेल आणि त्यांच्या पहिल्या कर्जासाठी अर्ज करणे सोपे होईल.
एकूणच, हे नवीन नियम ग्राहक-केंद्रित आणि पारदर्शक आहेत, जे भारतीय वित्तीय क्षेत्रात मोठा बदल घडवून आणतील. RBI च्या या पावलामुळे कर्ज देण्याची प्रक्रिया अधिक सुलभ, जलद आणि ग्राहक-अनुकूल होणार आहे.
भारतीय रिझर्व्ह बँकेच्या (RBI) नवीन नियमांमुळे क्रेडिट स्कोर आणि कर्ज प्रक्रियेत मोठे बदल होणार आहेत. या बदलांमुळे ग्राहकांना अनेक फायदे होणार आहेत, जसे की दर १५ दिवसांनी क्रेडिट स्कोर अपडेट होणे, क्रेडिट स्कोर तपासल्यावर सूचना मिळणे, वर्षातून एकदा मोफत क्रेडिट रिपोर्ट मिळणे, तक्रारींचे जलद निराकरण आणि कर्ज मंजुरीची प्रक्रिया अधिक पारदर्शक होणे.
या बदलांमुळे कर्ज घेण्याची प्रक्रिया आता पूर्वीपेक्षा अधिक सोपी आणि पारदर्शक होणार आहे. ग्राहकांनी आपला क्रेडिट स्कोर चांगला ठेवण्यासाठी EMI वेळेवर भरणे, वारंवार कर्जासाठी अर्ज न करणे, नियमितपणे क्रेडिट रिपोर्ट तपासणे आणि क्रेडिट कार्डची मर्यादा विचारपूर्वक वापरणे या गोष्टी लक्षात ठेवाव्यात.