Siddhivinayak bhagyalaxmi yojana महाराष्ट्रातील मुलींसाठी एक अत्यंत महत्त्वपूर्ण आणि आनंदाची बातमी समोर आली आहे. श्री सिद्धिविनायक गणपती मंदिर ट्रस्टतर्फे “श्री सिद्धिविनायक भाग्यलक्ष्मी योजना” सुरू करण्यात येत आहे. या योजनेअंतर्गत महाराष्ट्रातील शासकीय रुग्णालयांमध्ये जन्मलेल्या मुलींना १०,००० रुपयांचे फिक्स डिपॉझिट मिळणार आहे. ही योजना मुलींच्या जन्माला प्रोत्साहन देणे, त्यांच्या शिक्षणाला आर्थिक मदत करणे आणि त्यांचे सक्षमीकरण करणे या उद्देशाने सुरू करण्यात येत आहे.
महाराष्ट्र राज्य सरकार आणि केंद्र सरकार यांच्याकडून मुलींच्या आणि महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी अनेक योजना राबवल्या जात आहेत. यापूर्वीही मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजना, माझी कन्या भाग्यश्री योजना, लेक लाडकी योजना अशा अनेक योजनांद्वारे मुलींना आर्थिक लाभ मिळत आहेत.
मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजना ही अत्यंत लोकप्रिय ठरली असून, ती घराघरांत पोहोचली आहे. माझी कन्या भाग्यश्री योजनेअंतर्गत पहिल्या मुलीवर समाधान मानणाऱ्या पालकांना ५०,००० रुपयांचे अनुदान दिले जाते, तर लेक लाडकी योजनेअंतर्गत मुलीला वयाच्या १८ वर्षापर्यंत ७५,००० रुपयांची मदत केली जाते.
याच धर्तीवर आता श्री सिद्धिविनायक मंदिर ट्रस्टनेही पुढाकार घेतला आहे आणि श्री सिद्धिविनायक भाग्यलक्ष्मी योजना सुरू करण्याचा निर्णय घेतला आहे. न्यास व्यवस्थापन समितीने या योजनेला मान्यता दिली असून, याबाबतचा प्रस्ताव शासनाच्या मान्यतेसाठी सादर करण्यात आला आहे.
श्री सिद्धिविनायक भाग्यलक्ष्मी योजनेचे उद्दिष्ट
या योजनेची मुख्य उद्दिष्टे खालीलप्रमाणे आहेत:
- मुलींच्या जन्माला प्रोत्साहन देणे: समाजात मुलींच्या जन्माचे स्वागत व्हावे आणि त्यांच्याकडे सकारात्मक दृष्टिकोनातून पाहिले जावे, या हेतूने ही योजना सुरू करण्यात येत आहे.
- मुलींच्या शिक्षणासाठी आर्थिक मदत करणे: शिक्षण हे मुलींच्या सक्षमीकरणाचे प्रमुख साधन आहे. या योजनेद्वारे मुलींच्या शिक्षणासाठी आर्थिक पाठबळ दिले जाणार आहे.
- मुलींच्या सक्षमीकरणासाठी प्रयत्न करणे: मुलींना समाजात सन्मानाचे स्थान मिळावे आणि त्या आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी व्हाव्यात, या उद्देशाने ही योजना राबवली जात आहे.
योजनेचे स्वरूप आणि लाभ
श्री सिद्धिविनायक भाग्यलक्ष्मी योजनेअंतर्गत महाराष्ट्रातील शासकीय रुग्णालयांमध्ये जन्म झालेल्या नवजात बालिकांच्या नावाने १०,००० रुपयांचे फिक्स डिपॉझिट केले जाणार आहे. हे डिपॉझिट मुलीच्या मातेच्या बँक खात्यावर जमा केले जाईल.
या योजनेमुळे खालील फायदे होतील:
- मुलीच्या भविष्यासाठी आर्थिक सुरक्षितता निर्माण होईल.
- मुलीच्या शिक्षणासाठी आर्थिक मदत मिळेल.
- मुलींच्या जन्माच्या प्रमाणात वाढ होण्यास मदत होईल.
- मुलींच्या सक्षमीकरणाला चालना मिळेल.
पात्रता
श्री सिद्धिविनायक भाग्यलक्ष्मी योजनेचे अंतिम पात्रता निकष अद्याप जाहीर करण्यात आलेले नाहीत. शासनाच्या मान्यतेनंतर या योजनेसाठीचे निकष लवकरच जाहीर करण्यात येतील, अशी माहिती सिद्धिविनायक ट्रस्टकडून देण्यात आली आहे.
तथापि, सध्याच्या माहितीनुसार, खालील पात्रता असण्याची शक्यता आहे:
- महाराष्ट्रातील शासकीय रुग्णालयांमध्ये जन्मलेल्या मुलींना या योजनेचा लाभ मिळू शकेल.
- जागतिक महिला दिनी (८ मार्च रोजी) जन्मलेल्या बालिकांना विशेष प्राधान्य दिले जाऊ शकते.
- सामाजिक आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांतील मुलींना प्राधान्य दिले जाऊ शकते.
अर्ज प्रक्रिया
योजनेची अर्ज प्रक्रिया अद्याप जाहीर करण्यात आलेली नाही. शासनाच्या मान्यतेनंतर अर्ज प्रक्रिया आणि आवश्यक कागदपत्रांची यादी जाहीर करण्यात येईल.
संभाव्य आवश्यक कागदपत्रे:
- मुलीचा जन्म दाखला
- पालकांचे आधार कार्ड
- बँक खात्याचे तपशील (मुलीच्या मातेच्या नावावर)
- रहिवासी पुरावा
- इतर आवश्यक ओळखपत्रे
श्री सिद्धिविनायक मंदिर ट्रस्टचे सामाजिक उपक्रम
श्री सिद्धिविनायक मंदिर ट्रस्टकडून अनेक सामाजिक उपक्रम राबवले जात आहेत. न्यासास प्राप्त होणाऱ्या उत्पन्नातून पुढील कामे केली जातात:
- गरीब आणि गरजू रुग्णांना वैद्यकीय आर्थिक सहाय्य
- गरीब विद्यार्थ्यांना मोफत पुस्तके उपलब्ध करण्यासाठी पुस्तक पेढी योजना
- डायलेसिस सेंटरद्वारे रुग्णांना मदत
- इतर समाजोपयोगी उपक्रम
ट्रस्टचे वार्षिक उत्पन्न
श्री सिद्धिविनायक गणपती मंदिर न्यासाची विश्वस्त समितीची बैठक ३१ मार्च २०२५ रोजी संस्थानचे अध्यक्ष सदानंद सरवणकर यांच्या अध्यक्षतेखाली पार पडली. या बैठकीत २०२४-२५ चे वार्षिक विवरणपत्र आणि २०२५-२६ चे अर्थसंकल्पीय अंदाजपत्रक सादर करण्यात आले.
न्यासाचे सर्व विश्वस्त, प्रशासन यांच्या नियोजनबद्ध कार्यपद्धती आणि भाविकांच्या भक्तीमय सहभागामुळे २०२४-२५ या वर्षात न्यासाचे उत्पन्न अपेक्षित ११४ कोटींऐवजी विक्रमी १३३ कोटी रुपयांपर्यंत पोहोचले आहे. मागील वर्षाच्या तुलनेत न्यासाच्या उत्पन्नात जवळपास १५% वाढ झाली आहे.
२०२५-२६ या पुढील वर्षासाठी न्यासाचे अपेक्षित उत्पन्न १५४ कोटी रुपये इतके गृहीत धरण्यात आले आहे. या अर्थसंकल्पातून “श्री सिद्धिविनायक भाग्यलक्ष्मी योजना” राबवण्यासाठी निधी उपलब्ध करून देण्यात येणार आहे.
अशाच इतर योजना
महाराष्ट्र राज्यात मुलींसाठी आणि महिलांसाठी अनेक कल्याणकारी योजना सुरू आहेत:
- मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजना: ही योजना महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणासाठी सुरू करण्यात आली आहे. या योजनेमुळे महिला आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी होऊ शकतात.
- माझी कन्या भाग्यश्री योजना: पहिल्या मुलीवरच समाधान मानणाऱ्या पालकांना या योजनेअंतर्गत ५०,००० रुपयांचे अनुदान दिले जाते.
- लेक लाडकी योजना: या योजनेअंतर्गत मुलीला वयाच्या १८ वर्षापर्यंत ७५,००० रुपयांची मदत केली जाते.
- सुकन्या समृद्धी योजना: केंद्र सरकारच्या या योजनेअंतर्गत मुलीच्या भविष्यासाठी बचत करता येते आणि त्यावर आकर्षक व्याजदर मिळतो.
श्री सिद्धिविनायक भाग्यलक्ष्मी योजना ही महाराष्ट्रातील मुलींच्या शिक्षणासाठी आणि सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. या योजनेमुळे मुलींच्या जन्माला प्रोत्साहन मिळेल आणि त्यांच्या भविष्यासाठी आर्थिक सुरक्षितता निर्माण होईल. “लेक वाचवा, लेकीला शिकवा” या सामाजिक अभियानाला या योजनेमुळे आणखी बळ मिळणार आहे.
शासनाच्या मान्यतेनंतर या योजनेचे अंतिम स्वरूप, पात्रता निकष आणि अर्ज प्रक्रिया जाहीर करण्यात येईल. तोपर्यंत नागरिकांनी अधिकृत माहितीसाठी श्री सिद्धिविनायक मंदिर ट्रस्टच्या अधिकृत वेबसाईटवर किंवा कार्यालयात संपर्क साधावा.
महाराष्ट्रातील मुलींच्या सर्वांगीण विकासासाठी आणि सक्षमीकरणासाठी सरकारी, निमसरकारी आणि खासगी संस्थांनी एकत्र येऊन प्रयत्न करणे गरजेचे आहे. श्री सिद्धिविनायक भाग्यलक्ष्मी योजना या दिशेने टाकलेले एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे.