subsidy buffalo cowsheds महाराष्ट्रातील शेतकरी आणि पशुपालकांसाठी आनंदाची बातमी आहे! राज्य सरकारने शरद पवार ग्राम-समृद्धी योजनेंतर्गत गाय-म्हैस गोठा बांधकामासाठी सव्वा दोन लाख रुपयांपर्यंत अनुदान देण्याची घोषणा केली आहे.
ही योजना ३ फेब्रुवारी २०२१ रोजी जाहीर करण्यात आली असून, ग्रामीण भागातील शेतकरी आणि पशुपालकांना स्वावलंबी बनविण्याच्या उद्देशाने या योजनेची अंमलबजावणी केली जात आहे. या योजनेमुळे गाय-म्हैस पालन, शेळीपालन आणि कुक्कुटपालन करणाऱ्या शेतकऱ्यांना आर्थिक मदत मिळणार आहे.
गाय-म्हैस गोठा अनुदान योजनेची पार्श्वभूमी
ग्रामीण भागातील शेतकऱ्यांचे जीवनमान उंचावण्यासाठी, त्यांच्या उत्पन्नात वाढ करण्यासाठी आणि पशुपालन व्यवसायाला प्रोत्साहन देण्यासाठी राज्य सरकारने ही महत्त्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे. शेतीपूरक व्यवसाय म्हणून पशुपालन हा महत्त्वाचा घटक असून, अनेक शेतकरी कुटुंबे याच व्यवसायावर अवलंबून आहेत. परंतु, पारंपारिक पद्धतीने गोठे बांधल्यामुळे अनेक समस्या निर्माण होतात. उदा. जनावरांचे आरोग्य बिघडणे, दूध उत्पादनात घट, जनावरांच्या निगा राखण्यात अडचणी इत्यादी.
या समस्या सोडविण्यासाठी आणि शेतकऱ्यांना आधुनिक पद्धतीने गोठे बांधण्यास प्रोत्साहित करण्यासाठी, शरद पवार ग्राम-समृद्धी योजनेंतर्गत गाय-म्हैस गोठा अनुदान योजना सुरू करण्यात आली आहे.
योजनेचे फायदे
१. आधुनिक पद्धतीने गोठा बांधकाम
या योजनेंतर्गत शेतकऱ्यांना आधुनिक पद्धतीने गोठा बांधकाम करण्यासाठी अनुदान दिले जाते. आधुनिक गोठ्यांमध्ये जनावरांसाठी पुरेशी जागा, हवा खेळती राहण्याची व्यवस्था, योग्य प्रकाशाची व्यवस्था, पाण्याची सुविधा आणि मलमूत्र व्यवस्थापनाची योग्य सोय असते.
२. पशुधनाच्या आरोग्यात सुधारणा
आधुनिक गोठा बांधकामामुळे जनावरांचे आरोग्य उत्तम राहते. योग्य जागा आणि वातावरण मिळाल्यामुळे जनावरांचे आजार कमी होतात आणि त्यांची उत्पादकता वाढते.
३. दूध उत्पादनात वाढ
आधुनिक पद्धतीने बांधलेल्या गोठ्यांमध्ये जनावरांना योग्य वातावरण मिळाल्याने त्यांच्या दूध उत्पादनात लक्षणीय वाढ होते. परिणामी, शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ होते.
४. पशुधनाची निगा राखणे सोपे
आधुनिक गोठ्यांमध्ये जनावरांची निगा राखणे अधिक सोपे होते. चारा देणे, पाणी देणे, दूध काढणे, मलमूत्र साफ करणे इत्यादी कामे सुलभ होतात.
५. आर्थिक बोजा कमी
शासनाकडून मिळणाऱ्या अनुदानामुळे शेतकऱ्यांवरील आर्थिक बोजा कमी होतो. गोठा बांधकामासाठी त्यांना स्वतःची मोठी रक्कम खर्च करण्याची गरज पडत नाही.
अनुदानाची रक्कम
गाय-म्हैस गोठा अनुदान योजनेंतर्गत, जनावरांच्या संख्येनुसार वेगवेगळ्या प्रमाणात अनुदान दिले जाते:
- २ ते ६ जनावरांसाठी: ६९,१८८ रुपये
- ६ ते १२ जनावरांसाठी: १,५४,३७६ रुपये
- १३ ते १८ जनावरांसाठी: २,३१,५६४ रुपये
ही अनुदान रक्कम थेट लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात हस्तांतरित केली जाते.
पात्रता
गाय-म्हैस गोठा अनुदान योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील निकषांची पूर्तता करणे आवश्यक आहे:
१. अर्जदार महाराष्ट्र राज्याचा रहिवासी असावा. २. अर्जदार शेतकरी असावा. ३. अर्जदाराकडे स्वतःची जागा असावी (जिथे गोठा बांधला जाणार आहे). ४. पशुपालनाचा अनुभव असणे आवश्यक आहे. ५. ग्रामीण भागातील पशुपालक असावा.
आवश्यक कागदपत्रे
योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील कागदपत्रे सादर करावी लागतात:
१. सातबारा उतारा (जागेच्या मालकीचा पुरावा) २. आधार कार्ड ३. बँक पासबुक (जिथे अनुदानाची रक्कम जमा केली जाईल) ४. पशुधन असल्याचा पुरावा (पशुधन विमा पॉलिसी, पशुवैद्यकीय अधिकाऱ्याचे प्रमाणपत्र इत्यादी) ५. जागेची मालकी हक्काचे कागदपत्रे ६. स्थानिक स्वराज्य संस्थेचा दाखला ७. प्रकल्प अहवाल (गोठा बांधकामाचा आराखडा आणि अंदाजपत्रक) ८. पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र
अर्ज प्रक्रिया
सध्या या योजनेसाठी ऑनलाईन अर्ज करण्याची सुविधा उपलब्ध नाही. अर्ज करण्यासाठी ऑफलाईन माध्यमातून खालील प्रक्रिया अनुसरावी:
१. सर्वप्रथम, तुमच्या जवळच्या ग्रामपंचायत कार्यालयातून अर्ज फॉर्म मिळवा. २. अर्ज फॉर्म काळजीपूर्वक भरा आणि सर्व आवश्यक कागदपत्रे जोडा. ३. पूर्ण भरलेला अर्ज ग्रामपंचायत कार्यालयात सादर करा. ४. ग्रामपंचायत कार्यालयामार्फत हा अर्ज पंचायत समिती कार्यालयाकडे पाठविला जातो.
५. तालुका कृषी अधिकारी किंवा जिल्हा पशुसंवर्धन विभागाकडून अर्जाची छाननी केली जाते. ६. पात्र अर्जदारांची यादी तयार केली जाते. ७. निवड झालेल्या लाभार्थ्यांना कळविले जाते. ८. लाभार्थीने गोठा बांधकाम पूर्ण केल्यानंतर आणि पशुसंवर्धन विभागाच्या अधिकाऱ्यांनी पाहणी केल्यानंतर, अनुदानाची रक्कम लाभार्थ्याच्या बँक खात्यात हस्तांतरित केली जाते.
गोठा बांधकामासाठी तांत्रिक मार्गदर्शन
योजनेंतर्गत गोठा बांधकाम करताना काही तांत्रिक बाबींचा विचार करणे महत्वाचे आहे:
१. गोठ्याची जागा: गोठा बांधण्यासाठी योग्य जागेची निवड करावी. जागा उंचवट्यावर असावी, जेणेकरून पावसाचे पाणी गोठ्यात येणार नाही.
२. गोठ्याचे मापन: जनावरांच्या संख्येनुसार गोठ्याचे मापन असावे. एका गाईसाठी किमान ३.५ मीटर x २ मीटर इतकी जागा आवश्यक आहे.
३. छत: छत पत्र्याचे असावे आणि उंच असावे, जेणेकरून गोठ्यात हवा खेळती राहील.
४. फरसबंदी: गोठ्याच्या जमिनीवर फरसबंदी असावी, जेणेकरून जनावरांचे मलमूत्र साफ करणे सोपे होईल.
५. पाण्याची व्यवस्था: गोठ्यात जनावरांसाठी पाण्याची योग्य व्यवस्था असावी.
६. चारा कुंड: जनावरांसाठी चारा ठेवण्यासाठी योग्य आकाराचे चारा कुंड असावे.
७. मलमूत्र व्यवस्थापन: गोठ्यातील मलमूत्र एकत्रित करण्यासाठी आणि त्याचा खत म्हणून वापर करण्यासाठी योग्य व्यवस्था असावी.
योजनेची अंमलबजावणी आणि देखरेख
या योजनेची अंमलबजावणी आणि देखरेख राज्य सरकारच्या पशुसंवर्धन विभागामार्फत केली जाते. योजनेच्या सुरळीत अंमलबजावणीसाठी आणि अनुदान वितरणाच्या प्रक्रियेत पारदर्शकता आणण्यासाठी विशेष यंत्रणा स्थापन केली आहे.
शरद पवार ग्राम-समृद्धी योजनेंतर्गत गाय-म्हैस गोठा अनुदान योजना ही राज्य सरकारची महत्त्वाकांक्षी योजना असून, या योजनेमुळे ग्रामीण भागातील शेतकरी आणि पशुपालकांना मोठा फायदा होणार आहे. आधुनिक पद्धतीने गोठे बांधल्यामुळे जनावरांचे आरोग्य सुधारेल, दूध उत्पादनात वाढ होईल आणि शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढेल.
ज्या शेतकऱ्यांना या योजनेचा लाभ घ्यायचा आहे, त्यांनी लवकरात लवकर आपले अर्ज सादर करावेत. अधिक माहितीसाठी आपल्या जवळच्या ग्रामपंचायत कार्यालय, पंचायत समिती कार्यालय किंवा जिल्हा पशुसंवर्धन विभागाशी संपर्क साधावा.